«Tὴ γλῶσσα μοῦ ἔδωσαν ἑλληνική· τὸ σπίτι φτωχικὸ στὶς ἀμμουδιὲς τοῦ Ὁμήρου. Μονάχη ἔγνοια ἡ γλῶσσα μου στὶς ἀμμουδιὲς τοῦ Ὁμήρου.» (Ὀδυσσέας Ἐλύτης, «Ἄξιον ἐστί»)

Σελίδες Πατριδογνωσίας - Περικλῆς Γιαννόπουλος - Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ - Ἀντίβαρο - Πολυτονικό

Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου 2005

Προς κ. Μπουκάλα, υπέρ πολυτονικού

Εις απάντησιν της πολεμικής κατά του πολυτονικού (αλλά και των αρχαίων Ελληνικών), του κ. Παν. Μπουκάλα, από τις στήλες της πάλαι ποτέ δημοσιογραφικής ναυαρχίδος του παραδοσιακού-συντηρητικού χώρου [εδώ σήμερα γελάνε] "Καθημερινής" (30 Οκτ. 2005, "Oι τόνοι και το "πνεύμα της παραδόσεως""), εστάλη η ακόλουθος, μη δημοσιευθείσα, επιστολή.

[Με θλίβει, πάντως, το φαινόμενο, μελετητές τινες των γραμμάτων μας όπως ο κ. Μπουκάλας (αλλά και ο κ. Χάρης), οι οποίοι μάς έχουν χαρίσει κείμενα γνώσεως και ευαισθησίας μεγάλης για την λογοτεχνία και την γλώσσα μας, να αναλίσκονται τον τελευταίο καιρό σε όλο και φανατικότερη και ξηρότερη πολεμική κατά των... γλωσσαμυντόρων και λοιπών τρισκαταράτων εθνικιστών... Μόνον και μόνον χάριν "προοδευτικότητος", στο πλαίσιο των όλο και οξυνομένων αντιπαραθέσεων για την Ελληνική Ιστορία (οι οποίες αντιπαραθέσεις έχουν και άλλες πλευρές, εκτός της γλωσσικής· πολιτιστική, θρησκευτική κ.ά. - ευκαιρίας δοθείσης, θα αναφερθούμε διεξοδικότερα σε αυτά.) Πάντως, λαός που χύνει και το αίμα του για την γλώσσα του (Ευαγγελικά, Ορεστειακά· άλλος θα τό χαρακτήριζε τραγέλαφο, αλλά ίσως είναι και δείγμα μεγαλωσύνης), δεν χάνεται.

Επί τη ευκαιρία· και καθώς, ακριβώς επειδή είμαι εθνικιστής και ως εκ τούτου δεν είμαι ρατσιστής (με την έννοια των θεωριών φυλετικής ή άλλης ανωτερότητος), αλλά αντιθέτως πιστεύω ότι κάθε λαός (και όχι μόνον εμείς οι Έλληνες) οφείλει να τιμά τις παραδόσεις του, παραδόσεις οι οποίες αποτελούν πλούτο για ολόκληρη την ανθρωπότητα, συνιστώ να θυμηθούμε τις πολύ επιτυχημένες κινηματογραφικές ταινίες "Τίγρις και Δράκος" και "Ήρωας"· για να πάρουμε μία ιδέα για το πώς τιμούν το δικό τους σύστημα γραφής (που δεν είναι απλώς εργαλείο, αλλά φιλοσοφία ολόκληρη), Κινέζοι και Ιάπωνες· λαοί, οι οποίοι πρωτοπορούν και στον τομέα της σύγχρονης τεχνολογίας, βεβαίως, όχι μόνον στην φιλολογία ή στην θεολογία. Το αντίθετο παράδειγμα είναι η κατάργηση της αραβικής γραφής (και όλων των παραδόσεων) από την κεμαλική τουρκία. (Το εάν για να μάς εμπνεύσει αξίζει περισσότερο το παράδειγμα της τουρκικής κεμαλικής στρατογραφειοκρατίας ή του πολιτισμού και της πνευματικότητος της άπω ανατολής, ας τό κρίνει ο καθένας.)]


Για την πρόταση επαναφοράς του πολυτονικού

(Υπ' όψιν του κ. Μπουκάλα)

Κύριοι,

Ανέγνωσα, όπως πάντοτε με μεγάλο ενδιαφέρον το κυριακάτικο άρθρο του κ. Μπουκάλα (το σημερινό, 30 Οκτ., περί πολυτονικού) και έχω ορισμένες σημαντικές, πιστεύω, παρατηρήσεις. Πριν ο κ.Μπουκάλας ασχοληθεί στο επόμενο άρθρο του, όπως έγραψε, με την δυσλεξία (γιατί; ουδέποτε ετέθη αυτό το θέμα, και τί σχέση έχει ένα ιατρικό καθαρά θέμα με την διδασκαλία του πολυτονικού;
[Σημείωσις: Στην πραγματικότητα θέμα ετέθη, με όχι επαρκώς τεκμηριωμένο -είναι η αλήθεια- τρόπο, από τις στήλες της ιδίας εφημερίδος (βλέπε "Καθημερινή", 28 Οκτ. 2005: Aλεξάνδρα Kασσιμη, "Aρχαία Eλληνικά κατά δυσλεξίας"), με αφορμή ανακοίνωση του Ανοιχτού Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου για τις γενικότερη ευεργετική επίδραση της διδασκαλίας των αρχαίων Ελληνικών και του πολυτονικού στα παιδιά. (Βλ. και Ιωάννης Τσέγκος, Θαλής Παπαδάκης, Δήμητρα Βεκιάρη, "Η εκδίκηση των τόνων", Εναλλακτικές Εκδόσεις, Σειρά "Σύγχρονη Ψυχοθεραπεία", Αθήνα 2005.) Όμως, ειδικά η η υποτιθέμενη σχέση μονοτονικού-δυσλεξίας, μάλλον ως αφορμή των "προοδευτικών" "χρησιμεύει", για να μετατοπίζουν σκοπίμως το ζήτημα και να κατηγορούν τους αντιπάλους τους για αντιεπιστημονικότητα... Το πολυτονικό είναι απαραίτητο για λόγους σεβασμού της γλωσσικής μας παραδόσεως και διατηρήσεως της επαφής με αυτήν, λόγους αισθητικούς, λόγους φιλοσοφικούς (αποφυγή της χυδαιότητας του "εύκολου" και του "φτηνού"), λόγους εκπαιδευτικούς, ασχέτως δυσλεξίας ή... UFO και εξωγήινων, που λένε κάποιοι άλλοι.]), θα τού ήμουν ευγνώμων εάν έδιδε ολίγη προσοχή και απαντούσε στις ακόλουθες ενστάσεις στα τέσσερα σημεία που ο ίδιος επεσήμανε:

Πρώτον. Γιατί, ερωτάτε, κύριε Μπουκάλα, σπουδαγμένοι με τόνους και πνεύματα, γράφουν... "επιεικά"; Μα, εάν η διδασκαλία της λογίας γλωσσικής παραδόσεως είναι αναγκαία για την μόρφωση του ανθρώπου, ποιος είπε ότι είναι και από μόνη της ικανή; Αφήστε που ο ατυχήσας βουλευτής, νιώθοντας, κακώς βέβαια, αναγκασμένος τρόπόν τινα να συμμορφωθεί με τον προκρούστειο δημοτικισμό, διέπραξε το ολίσθημα. Ο προκρούστειος δημοτικισμός ευθύνεται, λοιπόν, για το εν λόγω γλωσσικό ατόπημα. Μην χρησιμοποιούμε, λοιπόν, υπέρ του δημοτικισμού, επιχείρημα, το οποίον είναι στην πραγματικότητα εναντίον του.
Και κάτι ακόμη. Εάν κάνουμε συχνά λάθη στην χρήση των λογίων τύπων της γλώσσης μας, λύση δεν είναι η εγκατάλειψη της διδασκαλίας της αρχαίας και λογίας γλώσσης, αλλά, αντιθέτως, η ακόμη συνεπέστερη και απαιτητικότερη διδασκαλία της. Προσωπικώς, πάντως, ντρέπομαι, ντρέπομαι πραγματικά, που δεν έχω την δυνατότητα να αναγιγνώσκω ικανοποιητικώς τα κείμενα των αρχαίων προγόνων μου, και κακίζω, εκτός από την δική μου οκνηρία, βεβαίως, και εσάς και το εκπαιδευτικό μας σύστημα για την μειονεξία μου αυτήν.

Δεύτερον. Οι αρχαίοι δεν είχαν τόνους, αλλά κεφαλαιογράμματη γραφή. Ορθόν, αλλά η εξέλιξη μπορεί να είναι θετική, μπορεί και να είναι αρνητική· μπορεί να είναι βελτίωση και πλουτισμός, μπορεί και αποσύνθεση, όπως σε έναν ζωντανό οργανισμό. Ποιος είπε ότι είναι πάντοτε το ένα; (Εάν είναι πάντοτε θετική, ας επαναφέρουμε τότε τα αρχαία· θα είναι και αυτή θετική εξέλιξη!) Με τους τόνους και τα πνεύματα και την μικρογράμματη γραφή, η Ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός, ακτινοβόλησαν παγκοσμίως το φως τους. Η κατάργηση λοιπόν αυτού του στοιχείου, συνιστά επαρχιωτισμό· όχι μόνον αποκοπή μας από τον παγκόσμιο Ελληνικό πολιτισμό (και τα Ελληνικά που διδάσκεται, από τους αλεξανδρινούς και δώθε, κάθε άνθρωπος όπου γης), αλλά και από το δικό μας παρελθόν, που είναι και μέλλον μας. Επαρχιωτισμός, αυτοαπομόνωση (τοπική και χρονική), εργαλειακή και στενά χρησιμοθηρική αντίληψη περί γλώσσης και πολιτισμού, με μία λέξη παρακμή.

Τρίτον. Γιατί, ερωτάτε, η Ιερά Σύνοδος είχε παλαιότερα εγκρίνει έκδοση της Αγίας Γραφής στο μονοτονικό; Μα, πείτε λοιπόν εύγε στην Ιερά Σύνοδο, για την τόλμη και την ευκρισία να διορθώσει τώρα το λάθος της! (Όπως ο Αρχιεπίσκοπος έδειξε προσφάτως την τόλμη και την ευκρισία να παραδεχθεί και να διορθώσει το δικό του προ καιρού λάθος, για την απαγγελία των Ιερών Ευαγγελίων στην δημοτική.)

Τέταρτον. Ο Διονύσιος Σολωμός (μητρική γλώσσα του οποίου ήταν η ιταλική, βεβαίως), υπεστήριζε, λέτε, το μονοτικό. (Την δημοτική υπεστήριζε, όχι το μονοτονικό, αλλά έστω.) Μα, και εάν δεχθούμε ότι ο Σολωμός είχε δίκιο, στην εποχή του αναγκαία ήταν η αντίσταση στον ακραίο αρχαϊσμό. Σήμερα, κύριε Μπουκάλα, αναγκαία είναι, αντιθέτως, η αντίσταση στον ακραίο δημοτικισμό, την υπερ-"προοδευτικότητα" και τον πάσης φύσεως αφελληνισμό, ο οποίος προ πολλού έχει πάρει το πάνω χέρι...

Κύριε Μπουκάλα, οι αξιότιμοι βουλευτές και η Ιερά Σύνοδος σφάλλουν ζητώντας προαιρετική χρήση του πολυτονικού· μόνη απόφαση αξία της Ελληνικής κληρονομιάς μας είναι η υποχρεωτική (σε δημόσια διοίκηση και εκπαίδευση) χρήση, όπως ίσχυε παλαιότερα. Αλλά, βλέπετε, αυτό είναι δύσκολο σήμερα. (Έστω και εάν η πλειονότης των λογοτεχνικών εκδοτικών οίκων, με συναίσθηση της καλλιέπειας, αν μη τι άλλο, που πρέπει να χαρακτηρίζει τις εκδόσεις τους, έχουν προ πολλού εγκαταλείψει την αντιαισθητική εικόνα των γυμνών και κουτσουρεμένων (κουρεμένων με την ψιλή, όπως είχε επιβάλει η χούντα, λέγει κάποιος φίλος) μονοτονικών και α-πνευματικών γραμμάτων.) Διότι, εύκολα γκρεμίζεις, ως δημοτικιστής Προκρούστης, σε μία νύχτα, ότι έχτισαν αιώνες γλωσσικής παραδόσεως, αλλά δύσκολα χτίζεις... (Παραπέμπω και στα "Δημόσια και τα Ιδιωτικά" του Οδυσσέα Ελύτη, και τις παρατηρήσεις του μεγάλου ποιητού μας για το θέμα.)

Το πράγμα είναι σαφές· η αποξένωση από την εθνική μας κληρονομιά είναι το μεγαλύτερο κακό και ο μεγαλύτερος κίνδυνος σήμερα· κάποιοι, άτομα και συμφέροντα, τό επιδιώκουν με μανία, αλλά ο Ελληνικός λαός (ο οποίος ουδέποτε ερωτάται, βεβαίως), προς θλίψιν του "δημοκρατικού" (δημοψήφισμα; τί είναι αυτό; ) κατεστημένου, αντιδρά, και θα αντιδρά, και θα παραδώσει στους απογόνους αυτά που παρέλαβε από τους προγόνους.

Μετά τιμής,

[ονοματεπώνυμο-διεύθυνση]

10 σχόλια:

  1. Ανώνυμος2/12/05, 11:56 μ.μ.

    Να αγιάσει η γραφίδα σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος4/12/05, 11:19 μ.μ.

    Το μόνο επιχειρημα που αναφερετε είναι ότι όσοι είναι υπέρ του μονοτονικού πάσχουν από 'προοδευτισμό'. Ότι λένε ό,τι λένε για να φανουν προοδευτικοί.

    Είναι λογικό, εσείς οι επαγγελματίες 'πατριώτες' και οι επαγγελματίες 'ανησυχούντες' δεν έχετε τίποτα άλο να πείτε.

    Γιατί επί της ουσίας και το επιχείρημα της παράδοσης δεν ισχύει, και εσείς το παράδέχεστε όταν λέτε ότι οι αρχαίοι δεν είχαν τόνους, και σήμερα το πρόβλημα είναι η νεοκαθαρευουσιάνικη πίεση να χρησιμοποιούμε όλο και πιο πολύ 'λόγιες' λέξεις και συντάξεις (και όχι βέβαια κάποιος κατα φαντασία δημοτικιστικός προκρούστης).

    Τι σημαίνει παράδοση για σας το ξέρουμε καλά: επιλεκτική χρήση του παρελθόντος και επινόηση 'γεγονότων'.

    Όσο για 'τους Έλληνες που τιμούν την Ιστορία και την εθνική τους κληρονομιά' και αυτούς τους έχουμε γνωρίσει: όταν στην Κατοχή ο κόσμος πέθαινε από την πείνα αυτοι δίκαζαν τον Κακριδή για τους τόνους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Έκανα το πείραμα να αφήσω "unmoderated" τα σχόλια και οι υποψίες μου επαληθεύτηκαν. Δεν πρόλαβε να εμφανιστεί ένας διαφωνών και αυτός, αντί επιχειρημάτων (πού να τά βρει άλλωστε; ), ηρκέσθη στο γνωστό σπορ της "προοδευτικής" προπαγάνδας· τις ύβρεις. Φυσικά είναι το τελευταίο τέτοιο σχόλιο που θα επιτραπεί εδώ πέρα· καιρός είναι οι ψευδο-"δημοκράτες" προπαγανδιστές να μάθουν ότι η δημοκρατία, όπως και η γλώσσα, έχει κανόνες. Ο τσαμπουκάς και οι τραμπουκισμοί, στην πλατεία Εξαρχείων, στην κομματική της γειτονιάς τους, ή όπου αλλού· όχι πάντως στο ελεύθερο Διαδίκτυο. Το σχόλιο αυτό θα μείνει όμως ανηρτημένο εδώ, ως δείγμα της νοοτροπίας και της συμπεριφοράς τους. (Και, μιας και είμαι... "επαγγελματίας πατριώτης", μήπως βρεθεί κανείς χορηγός και τό διαβάσει και μού κόψει επίδομα για την ιστοσελίδα, τώρα που έφυγαν και οι... γερμανοί, και, κατά τον σχολιαστή, έχω μείνει στην πείνα!)

    Για το μονοτονικό (όχι το σημαντικότερο από τα προβλήματα της γλώσσης μας, αλλά δούρειο ίππο για πολλά ακόμη), είπαμε ήδη πολλά, και θα πούμε περισσότερα. Πάντως, μια και οι αρχαίοι μας πρόγονοι δεν είχαν γραπτούς τόνους, είχαν όμως προσωδία, ε, ας επαναφέρουμε λοιπόν πρώτα την προσωδία, και, τότε, άμα δεν μάς χρειάζονται πια, καταργούμε τους τόνους!

    Όσο για την παραπομπή του Ι. Κακριδή στο πειθαρχικό συμβούλιο της Φιλοσοφικής Σχολής (εσωτερικό ζήτημα της Σχολής, δηλαδή, το οποίον μερικοί παρουσιάζουν ωσάν να εδιώχθη ο καθηγητής από τις κατοχικές αρχές και την Γκεστάπο - και αφήνω τον πονηρό γκαιμπελισμό ορισμένων να ταυτίσουν εμμέσως το πολυτονικό με τους... ναζί), εκ πρώτης απόψεως, και όπως εμφανίζεται, ακούγεται εξωφρενικό. Πλην όμως, το επιχείρημα αντιστρέφεται: Ενώ ο Ελληνικός λαός στέναζε κάτω από την μπότα του κατακτητού, εσύρετο στα βασανιστήρια και στις εκτελέσεις και πέθαινε στους δρόμους από την ασιτία (ενώ όσοι μπορούσαν πολεμούσαν τον κατακτητή με τους συμμάχους στο εξωτερικό, ή με ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο στις πόλεις και στα βουνά της Ελλάδος), κάποιοι προοδευτικοί μεταρρυθμιστές εθεώρησαν την κατοχή ως... ευκαιρία, για να... καταργήσουν τους τόνους; λες και... μονοτονικό ήθελε ο λαός, και όχι ελευθερία και ψωμί; Λοιπόν, το "επιχείρημα" της κατοχής μπορεί να απευθυνθεί και στις δύο πλευρές (με εξίσου λαϊκίστικο τρόπο).

    Αναρωτιέμαι πάντως γιατί μερικοί προβάλλουν τόσο τον Κακριδή και όχι τον Γληνό, ο οποίος είχε προηγηθεί στην πρόταση επιβολής του μονοτονικού, επί Βενιζέλου ακόμη, συνδυάζοντας μάλιστα την κατάργηση πνευμάτων και τόνων με κατάργηση της ιστορικής ορθογραφίας και υιοθέτηση του λατινικού αλφαβήτου! Αλλά ίσως για αυτό ακριβώς αποσιωπούν τις προτάσεις Γληνού· για να μάς κατηγορούν για "κινδυνολογία" όταν επισημαίνουμε τον κίνδυνο του λατινικού αλφαωήτου και της απώλειας της ιστορικής ορθογραφίας· παρ'όλο που οι ίδιοι οι εμπνευστές του μονοτονικού τά συνεδύαζαν απολύτως, με τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα και για τα δύο! (Επί δημοκράτου Βενιζέλου, βεβαίως, οι ομοϊδεάτες του Γληνού στέλνονταν για... διακοπές σε άγονα Ελληνικά νησιά, ενώ επί δικτάτορος Μεταξά απεφασίσθη η διδασκαλία της δημοτικής γλώσσης (χωρίς να καταργηθούν όλες οι άλλες μορφές της Ελληνικής, φυσικά) και ανετέθη στον Τριανταφυλλίδη η σύνταξη της Γραμματικής, επάνω στην οποία εβασίσθη η διδασκαλία των ελληνοπαίδων εξήντα και πλέον χρόνια τώρα· αλλά αυτό είναι μία άλλη ιστορία (επίσης αποσιωπούμενη από την επιλεκτική μνήμη πολλών).)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος5/12/05, 8:59 μ.μ.

    Τώρα γιατί είναι τραμπουκισμός η μαχητική απάνητηση και τα ξεκάθαρα λογια μόνο εσείς το ξέρετε.

    Να επαναφέρουμε την προσωδία; Αυτό λοιπόν είναι ο στόχος σας, η νεκρανάσταση της αρχαίας και της καθαρεύουσας. Από τότε όμως που ο Παπαδόπουλος ξεκίνησε τις διακοπές του στον Κορυδαλλό μου κρύβεστε πίσω από το πολυτονικό και τα αρχαία στο σχολείο.

    Εδώ σας βρωμάει ο Κακριδής δε θα σας ξινίσει ο Γληνός που ήταν και κομμουνιστής; Αν και υπήρξε υποστηρικτής του λατινικού αλφαβήτου, στο τέλος της ζωής του επέστρεψε στη μεταρρύθμιση του υπάρχοντος ελληνικού. Πάντως τι σας πειράζει το λατινικό αλφάβητο, ελληνικό δεν είναι και αυτό;

    Ο Μεταξάς για να κάνει άνοιγμα στους διανοούμενους προσπάθησε να προσεταιριστεί τους φιλελεύθερους δημοτικιστές όπως ο Τριανταφυλλίδης. Τους κομμουνιστές δημοτικιστές τους έστειλε εξορία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ξαναδιαβάστε τί γράφω. Την επαναφορά της προσωδίας θα έπρεπε να τήν υποστηρίζατε εσείς, με την λογική σας ότι δήθεν δεν χρειαζόμαστε τόνους διότι δεν είχαν οι αρχαίοι. (Και εάν δεν είχαν θα έπρεπε να τούς εφεύρουμε. Αν και, στην ουσία, είχαν, τρόπόν τινα τόνους, δηλαδή προσωδία.) Το δικό μου επιχείρημα είναι σαφές. Η επαναφορά του πολυτονικού είναι ένα αναγκαίο μέτρο (το έλασσον, βεβαίως) για την επανάκτηση και διατήρηση της επαφής μας με την γλωσσική μας κληρονομιά.

    Κατ' αρχήν, πάντως, θα πρέπει να αποφασίσετε εάν η αγάπη μου για την γλωσσική μας κληρονομιά μέ κάνει συνεργάτη των ναζί ή οπαδό της χούντας του Παπαδόπουλου. (Πόσο μίσος για την Ελλάδα πρέπει να νιώθει κάποιος για να αρέσκεται σε τέτοιου είδους επιχειρήματα; ) Δυστυχώς για εσάς, τίποτε από αυτά. Για να αγαπά κανείς, βλέπετε, την Ελληνική γλώσσα, αρκεί και μόνον να είναι Έλλην. Καταλαβαίνω ότι στην εποχή της "παγκοσμιοποίησης" πολλοί έχουν πρόβλημα με την ελληνικότητά μας και την εθνική μας συνείδηση (θα προτιμούσαν να είμαστε "πολυπολιτισμικοί κοσμοπολίτες" ακαθορίστου ταυτότητος), αλλά αυτό είναι δικό τους πρόβλημα. (Οπότε προσέξτε καλύτερα μήπως ο δικός σας διεθνισμός σάς κάνει οπαδό του Μπους και του διεθνούς καπιταλισμού. (Αντιπαράβαλε Αλέξανδρο Παπαναστασίου: "ο εθνικισμός είναι η ιδεολογία του κάθε δημοκράτη".)) Ο Ελληνισμός είναι δένδρον βαθύρριζον, οι ρίζες του ξεκινούν από τα βάθη της προ"ιστορίας και οι κλάδοι του απλώνονται στα ύψη του φωτεινού αιθέρος· δεν ξεριζώνεται εύκολα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανεκάλυψα τυχαίως το Ιστολόγιον σας (δυστυχώς δεν το ανηύρα υπό του Ιστολογοσκεπούς κι Ελλαδικού Μonitor - κι αξίζει η εγγραφή σας εις το χώρον εκείνον δια να μαθευτεί η παρουσία σας - αλλά από Αγορά πλησίον του Διαδικτύου. Σας προτάσσω εξ αρχής πως δεν με βρίσκετε απόλυτα σύμφωνον σε πολλά σημεία αλλά ο διάλογος, όσο και ο αντίλογος, πάντα χρήσιμος είναι, και κερδοφορίαν αποδίδει εκατέρωθεν των αντιμαχομένων πλευρών, όταν και εφ όσον εκδίδονται επιχειρήματα και τεκμηριώσεις δια την συναγωγή απόψεων εν του κλίματος της νηνεμίας κι ουχί εν μέσω ορυμαγδού ασκόπων χαρακτηρισμών και υβρέων.

    Δια την κληρονομικότητα τοιαύτης της ελληνικής γλώσσης, έχω ουκ ολίγες αντιρρήσεις διότι η καθαρεύουσα αποτελεί παρακλάδι της εξελικτικής πορείας της γλώσσης μας κι ουχί άμεσος κληρονόμος της αρχαίας. Οπότε, και κατά το δυνατόν, την αντιμετωπίζω ωσάν περικοκλάδα της αλεξανδρινής κοινής κι ουχί της Ελαίας του Πλάτωνος. Πλην δε τούτων έωλο διατηρείται το επιχείρημα δια την άμεση αλεξανδρινή καταγωγήν της καθαρευούσης, διότι η τελευταία καθώς αμφιταλαντεύομενη εις τα συστατικά της μέρη κι έπειτα εκ της απελευθερώσεως υπό του τουρκικού ζυγού, κινήθηκε κι εξελίχθηκε αυτοτελώς κι αυτοφυώς με αποκορύφωμα την ανεπανάληπτην ευγλωττίαν κι ευωχίαν του Ροΐδειου ύφους και την σταράτον ειλικρίνειαν του Παπαδιαμάντη.

    Ανακαλώ εις μνήμην μου χωρίον εκ της Παππίσης Ιωάννης: "Έτυχε ποτέ αναγνώστα μου, ν' αποκοιμηθείς, με ανυπόφορον βήχα, κοιμώμενος να ιδρώσης, και εξυπνήσας να ευρεθείς ιατρευμένος;" Κρίνω υπό τις παρούσας συνθήκας ό,τι η σημερινή πραγματικότης διάγει ασθενικόν βίο δια τον οποίον δεν συλλαμβάνουμε το αναγκαίον ιατροσόφιον, επειδή πολλοί γλωσσαμύντορες που εξασκούνται καταχρηστικά εις το ρόλον του ιατρού διαφωνούν αναμεταξύ τους δια τα ακριβή συμπτώματα της νόσου. Προσωπικώς, εν τη επιθυμία δια την ανεύρεση προσωρινούς μεσοβέζικης λύσεως, διαχωρίζω τον γραπτό μου λόγο αναλόγως των συνθηκών και τον επιδιώξεων μου. Γράφω όσο ημπορώ να κατέχω και να εξασκούμην εις το Ροΐδειον ύφος διότι δεν ημπορώ να χάνω την επαφή μου με τις προγονικές γλώσσες, αλλά και ούτε να ρίχνω οπίσω μου μέλανα λίθο εις το δημοτικισμόν, την κύριαν γλώσσα μου. Ο Ροΐδης λέγει κάπου "η αλήθεια εξέρχεται πολλάκις εκ του στόματος των απλών" κι έχει δίκαιον (σημειώνω δε πως ο Ροΐδης ήτο υπέρμαχος της δημοτικής, όσο περίεργο κι αν σας εφανεί). Αρκεί να τείνει κανείς τα ώτα του και τα όμματά του διαπεπλατυσμένα εις τα αισχρά φαινόμενα κακομεταχείρισης του Ελληνικού Λόγου που διαβιβάζονται ως ιοί αναμεταξύ των γεννητόρων των αυριανών γενεών μας. Και δια τούτου, καταφεύγω εις γλώσσα πεπερασμένη μεν εκ του χρόνου και επί του πρακτέου, μα διαχρονικώς διδακτική δια το πνεύμα και την ουσία του Λόγου. Ουχί διότι είναι εκ δόγματος η μόνη αληθής. Αλλά μοιράζομαι και με σας, Κρατύλε, την οκνηρία μου και την μειονεξία μου δια τη λειψή γνώσην του Αρχαίου Λόγου.

    Καλήν επιτυχία εις το Ιστολόγιον σας, επιθυμία μου είναι να παρεμβαίνω με λόγους ουσίας και γόνιμων αντιπαραθέσεων κι ουχί εν είδει βεγγαλικών και πυροτεχνημάτων που αναρριπίζουν εις όμματα και ώτα ως στιγμιαίαι εντυπώσεις άνευ αξίας.

    Θα επανέλθω λίαν συντόμως με κάποιες παρατηρήσεις και διαπιστώσεις επί του συγκεκριμένου θέματος που θέσατε εις το παρόν σημείωμά σας.

    ΥΓ. Εις το ιδικό μου Ιστολόγιον που πλέει υπό της ρομφαίας της Λαπούτας, σας καταχωρώ ως μόνιμο δεσμό το ιδικό σας δια την ενημέρωση των αναγνωστών μου. Απείρως χρησιμότερον είναι να εγγραφείτε εις υπηρεσίαν καταλόγου ελληνικών ιστολογίων, το Monitor ( http://monitor.vrypan.net/ ) με εκατοντάδας καταχωρήσεις κι ενημερώσεις ανά ημέραν και χιλιάδας επισκέψεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Με τους τόνους και τα πνεύματα και την μικρογράμματη γραφή, η Ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός, ακτινοβόλησαν παγκοσμίως το φως τους.

    Πού και πώς ακριβώς ακτινοβόλησαν? Στο τέλος της πρώτης χιλιετίας η μόρφωση ήταν στον ελληνόφωνο χώρο πολύ χαμηλότερη από αυτή στην ύστερη αρχαιότητα, ούτε τα απαραίτητα στελέχη για την κρατική διοίκηση και τον εκκλησιαστικό μηχανισμό δεν εκπαιδεύονταν σε ικανό αριθμό και τον 15ο αιώνα ήταν η μόρφωση ακόμα χαμηλότερα. Μάλλον επιχειρήματα από το σχολικό βιβλίο αναπαράγεις...

    Και τί νόημα έχει τώρα η "προαιρετική" χρήση ενός συστήματος γραφής? Οι μαθητές τι ακριβώς θα μαθαίνουν στο σχολείο? Όποιο σύστημα επιθυμούν, δλδ. όποιο επιθυμούν οι γονείς τους? Και αν κάποιοι θέλουν να μάθουν την κεφαιλαιογράμματη γραφή να τους το αρνηθούμε? Και πώς θα αρνηθούμε τότε τη βουστροφηδόν γραφή? 'Ασε που τα πρώτα ελληνικά κείμενα (υδροχόη Διπύλου) είναι εκ δεξιών προς τα αριστερά. Μια καλή ευκαιρία να προσεγγίσουμε τους λαούς από Αραβία, μέχρι Κίνα και Ιαπωνία, χμ? Εσύ εννοείς να μαθαίνουν προαιρετικά αυτό που σου φαίνεται σωστό, αλλά βλέπεις ότι θα υπάρξουν άλλοι με περισσότερες και πολύπλοκες διαφορετικές απόψεις!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Πού και πώς ακριβώς ακτινοβόλησαν?

    Παρακαλῶ νὰ μὴν παριστάνουμε, μὲ μία φράση-πυροτέχνημα-παραδοξολογία ὅτι ἀγνοοῦμε ὁλόκληρη τὴν ἱστορία τοῦ παγκοσμίου πολιτισμοῦ ἐπὶ δεκαπέντε καὶ πλέον αἰῶνες. Ἃς σοβαρευτοῦμε.

    Στο τέλος της πρώτης χιλιετίας η μόρφωση ήταν στον ελληνόφωνο χώρο πολύ χαμηλότερη από αυτή στην ύστερη αρχαιότητα, ούτε τα απαραίτητα στελέχη για την κρατική διοίκηση και τον εκκλησιαστικό μηχανισμό δεν εκπαιδεύονταν σε ικανό αριθμό και τον 15ο αιώνα ήταν η μόρφωση ακόμα χαμηλότερα.

    Παρακαλῶ νὰ μὴν ἀναπαράγουμε ἀνιστόρητα τσιτάτα τοῦ «Δαυλοῦ» καὶ τοῦ «Διιπετοῦς». Τὸ ὄτι τὴν μεγάλη, λαμπρὴ «Παλαιολόγεια Ἀναγέννηση», τὴν συγκλονιστικὴ αὐτὴ ἐποχὴ τῶν γραμμάτων καὶ τῶν τεχνῶν καὶ τῶν μεγάλων λογίων ποὺ τροφοδότησαν τὴν σπίθα τῆς Ἀναγέννησης στὴν Δύση, κάποιοι τὴν ἐμφανίζουν ὡς... ὑπέρτατη παρακμὴ (!), εἶναι ἐνδεικτικὴ τοῦ μεγέθους τῆς τύφλωσης, τῆς ἀμάθειας καὶ τοῦ φανατισμοῦ τῶν ΔαυλοΔιιπετο-λοβοτομημένων. Ἀλλὰ, ὅπως εἶπε καὶ ὁ μέγας Πλάτων: «τῶν γὰρ ἠλιθίων ἀπείρων γενέθλα».

    Μάλλον επιχειρήματα από το σχολικό βιβλίο αναπαράγεις...

    Τὸ σχολικὸ βιβλίο δίνει, τουλάχιστον, τὶς βάσεις καὶ τὰ ἐρεθίσματα γιὰ νὰ ἐντρυφήσουμε σὲ ἀνωτέρου ἐπιπέδου μελέτες διακεκριμένων ἱστορικῶν, φιλολόγων, μελετητῶν τῆς φιλοσοφίας. Ἀντιθέτως, τὸ ἀναμάσημα τῶν «ἐπιχειρημάτων» ἐπιπέδου «Δαυλοῦ», στὰ ὁποῖα δυστυχῶς ἐσεῖς τείνετε εὐήκοον οὔς, προκαλεῖ, στοὺς μὴ ἔχοντες ἀνεπτυγμένη κρίση καὶ εὐρύτερη παιδεία ἀναγνῶστες του, μόνιμη λοβοτομή.

    Και τί νόημα έχει τώρα η "προαιρετική" χρήση ενός συστήματος γραφής?

    Δὲν διαβάσατε προσεκτικὰ τὴν ἐπιστολήν μου. Τὸ ἰδανικὸν θὰ ἦτο, γράφω σαφῶς, ἡ ὑποχρεωτικὴ χρήσις τοῦ πολυτονικοῦ. Ἀυτὸ βεβαίως ὅταν ἡ Ἑλλὰς θά δύναται νὰ ἐπανελληνισθεῖ· ἐπὶ τοῦ παρόντος, ἀρκούμαστε νὰ τὸ χρησιμοποιοῦμε ἐμεῖς ἡ ἀριστοκρατία τοῦ πνεύματος καὶ θεματοφύλακες τῆς παραδόσεως, γιὰ νὰ ξεχωρίζουμε ἀπὸ τὸν χύδην ὄχλο. Τὶ νὰ κάνουμε, δὲν εἴμαστε ἴσα κι ὅμοια! Ναί, τὸ γράφω (ἀλλὰ δὲν τὸ προσέξατε ἐπαρκῶς) ὅτι ἡ ἐπαναφορὰ εἶναι δύσκολη. Εὔκολα κατεδαφίζεις, δύσκολα χτίζεις. Τώρα, ἀφοῦ πρῶτα ἀκρωτηριάσατε τὸ θῦμα, ἔρχεστε καὶ ῥωτᾶτε, τὶ νόημα ἔχει νὰ τοῦ πάρουμε καλά ἀθλητικὰ παπούτσια, ἀφοῦ δὲν ἔχει πόδια! Κάτι ἄλλο ποὺ συνήθως διαφεύγει εἶναι ὅτι σκοπὸς τῶν ὑπερασπιστῶν τῆς γλωσσικῆς παραδόσεως δὲν εἶναι ἡ ἐπιστροφὴ σὲ μία, ὅσον ἀρχαιοτέρα τόσον καλύτερα, ἰδανικὴ κατάσταση τῆς ἀρχαιότητος (μερικοὶ ῥωτοῦν ἀστεῖα «γιατὶ νὰ μὴν ἐπιστρέψουμε τότε στὴν Γραμμικὴ Β;») Σκοπὸς δὲν εἶναι ἡ ἐπιστροφὴ στὴν ἀρχὴ τοῦ χρόνου. Σκοπὸς εἶναι, ἀντιθέτως, ἡ διατήρηση τῆς ἐπαφῆς καὶ ἡ ἀξιοποίηση ὅσων τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου ἔχει προσθέσει (τὰ ὁποῖα εἶναι καὶ ὁ ἀπαραίτητος κρίκος ποὺ μᾶς συνδέει μὲ τὰ ἀρχαιότερα)· ὀλόκληρη ἡ πολιτιστικὴ μας κληρονομιὰ εἶναι παρούσα συγχρόνως. Οἱ κατεδαφιστὲς εἶναι οἱ πολέμιοι τῆς ἐξελίξεως, λοιπόν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ἔγραφα, πρὶν ἀπὸ χρόνια, σὲ κάποια διαδικτυακὴ λίστα συζητήσεως, μεταξὺ ἄλλων, τὰ ἐξῆς (τὰ ὁποῖα ἔκτοτε κυκλοφόρησαν εὐρέως στὸ Δίκτυο, καὶ σήμερα μὲ χαρὰ τὰ βλέπω νὰ ἐμφανίζονται σὲ τόπους διαφόρους τοῦ Ἱστοῦ). Ἕνα μικρὸ δεῖγμα (ὄχι τὸ σημαντικότερο)... «βυζαντινοῦ σκοταδισμοῦ» καὶ «παρακμῆς».


    Βυζάντιο και Αναγέννηση

    Όταν ο Μανουήλ Χρυσολωράς φθάνει στην Φλωρεντία (1397) και αναλαμβάνει την έδρα στο πανεπιστήμιο της πόλης, ο Leonardo Bruni ή Αρετινος καταλαμβάνεται από ενθουσιασμό: "Σπούδαζα τότε Αστικό Δίκαιο αλλά μετά την άφιξη του Χρυσολωρά βρέθηκα σε δίλημμα. Το θεωρούσα ντροπή να εγκαταλείψω τα Νομικά, αλλά και έγκλημα να χάσω την ευκαιρία να σπουδάσω την ελληνική γραμματεία. Και συχνά έλεγα στον εαυτό μου: εσύ στον οποίον ξαφνικά επιτρέπεται να αντικρίσεις τον Όμηρο, τον Πλάτωνα και τον Δημοσθένη, όπως και τους λοιπούς φιλόσοφους, θα τολμήσεις να λιποτακτήσεις; Επί επτακόσια έτη κανείς στην Ιταλία δεν γνώριζε τα ελληνικά γράμματα. Και κάθε γνώση στην Ιταλία από αυτά προέρχεται. Δόκτορες του Αστικού Δικαίου υπάρχουν παντού. Αλλά εάν ο Δόκτωρ των ελληνικών γραμμάτων εξαφανισθεί, δεν θα βρεις άλλον να σε διδάξει. Οι λόγοι αυτοί με κατέκτησαν και παραδόθηκα στον Χρυσολωρά με τέτοιο ζήλο για μάθηση ώστε όσα συγκέντρωνα την ημέρα, ακολουθούσα κατόπιν κατά την νύκτα, συχνότατα δε και στον ύπνο μου."

    Ένας άλλος μαθητής του Χρυσολωρά, ο Guarino, γράφει ότι πρέπει να στηθούν για τον δάσκαλο του αψίδες θριάμβου. Λίγες δεκαετίες νωρίτερα, ο Πετράρχης, κατά πολλούς ο βασικότερος πρωτεργάτης της Αναγεννήσεως, εδιδαχθη τα Ελληνικά γράμματα από τον Έλληνα από την Καλαβρία, Βαρλαάμ. Γράφει ο Πετράρχης για τον Βαρλαάμ: "Ήταν πολύ δυνατός στην ελληνική γλώσσα, πλούσιος σε ιδέες και γρήγορος στην σκέψη, εξαιρετικός διδάσκαλος, ο οποίος μου έδωσε την πιο φωτεινή ελπίδα" ("Variarum epistolarum"). Ο Βαρλαάμ δίδαξε και τον Βοκκάκιο, ο οποίος τον χαρακτηρίζει "άνθρωπο με τεράστια μόρφωση" ("De genealogia deorum"). Ο Λεόντειος Πιλάτος, Έλλην από την Καλαβρία όπως και ο Βαρλαάμ, δίδαξε και αυτός τον Βοκκάκιο. Ο τελευταίος χαρακτηρίζει τον δάσκαλο του ως την "μεγαλύτερη αυθεντία στην Ελληνική φιλολογία και μυθολογία" ("De genealogia deorum").


    Βυζαντινοί Πλατωνιστές και Αριστοτελιστές

    Ο Πλήθων, πλατωνιστής, γράφει στην Φλωρεντία (όπου είχε μεταβεί εκεί το 1439 για την Σύνοδο την σχετική με την ένωση των Εκκλησιών) το "Περί ων ο Αριστοτέλης προς Πλάτωνα διαφέρεται". Ο Θεόδωρος Γάζης, αριστοτελικός, του αντιτίθεται σφόδρα, όπως και ο Γεώργιος Σχολαριος Γεννάδιος με το "Κατά Πλήθωνος αποριών επ' Αριστοτέλη". Ο Πλήθων ανταπαντά το 1450 με το "Προς τας υπέρ του Αριστοτέλους Γεωργίου του Σχολαρίου αντιλήψεις". Ο Γεώργιος Τραπεζούντιος γράφει στα λατινικά το "Comparatio Platonis et Aristoteles", χαρακτηρίζοντας εγκληματική την πλατωνική ηθική και τον Πλάτωνα "επιζήμιο" για την ανθρωπότητα, ενώ τον Αριστοτέλη "ευεργέτη". Ο Βησσαρίων, μαθητής του Πληθωνος, γράφει το "Έλεγχος των κατά Πλάτωνος βλασφημιών", χωρίς όμως να απορρίπτει τον Αριστοτέλη. [*]

    Για δες για τι ενδιαφέρονταν και με τι ασχολούνταν οι... "σκοταδιστές" λόγιοι του Βυζαντίου, και μάλιστα σε εποχές δύσκολες, την ώρα που οι τούρκοι του Πορθητή προήλαυναν!

    Όλοι οι παραπάνω λόγιοι, και άλλοι (Μανουήλ και Ιωάννης Χρυσολωράς, Ιωάννης Αργυρόπουλος, Δημήτριος Χαλκοκονδύλης, Κωνσταντίνος και Ιωάννης Λάσκαρης, νωρίτερα ο Βαρλαάμ, δάσκαλος του Πετράρχη) διδάσκουν στην Ιταλία, ιδρύουν εκεί δικές τους Σχολές και Ακαδημίες, φέρνουν τους αρχαίους συγγραφείς και τους μεταφράζουν απ' ευθείας από τα Ελληνικά (αντί από τα αραβικά) (κάτι που είχε ξεκινήσει ήδη με τις επαφές Δύσεως και Βυζαντίου μέσω των σταυροφοριών και των εμπορικών συναλλαγών με Βένετους και Γενουάτες), διδάσκουν και την Ελληνική γλώσσα, αναγεννούν τις πλατωνικές σπουδές, οι οποίες, μαζί με τις αριστοτελικές, οι οποίες είχαν διαδοθεί και επικρατήσει από τον 11ο αι. μέσω των αραβικών μεταφράσεων και γεννήσει το ρεύμα του σχολαστικισμού, γεννούν τον ουμανισμό και συνδυαζόμενες φέρνουν την Αναγέννηση.

    Κατά τον Whitehead, "ολόκληρη η ιστορία της ευρωπαϊκής σκέψεως είναι μια σειρά υποσημειώσεων στον Πλάτωνα". Και με πρώτη και σημαντικότερη... υποσημείωση τον Αριστοτέλη, έχουμε τα δυο θεμέλια του Ελληνικού, Ευρωπαϊκού και παγκόσμιου πολιτισμού. Εάν θεωρήσουμε π.χ. τον μεσαίωνα ως διεστραμμένο πλατωνισμό (δογματική αλήθεια, εξουσιασμός, περιφρόνηση της φύσης και του σώματος και προσκόλληση στον ιδεατό μεταφυσικό κόσμο), ή την σύγχρονη εποχή της επιστημονικής μεθόδου και της τεχνολογίας, αλλά και της λογικοκρατίας και του αστοκαπιταλομαρξισμου- νεοταξικο-εξουσιασμου, ως διεστραμμένο αριστοτελισμό, η αλήθεια του αφορισμού του Whitehead είναι προφανής. Και όχι μόνο αυτό. (Βεβαίως το ιδεώδες του Ελληνικού Πολιτισμού δεν είναι διαχωριστικό όπως ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός. Στην Ελληνικότητα συνυπάρχουν αρμονικά το πνεύμα και η ύλη, η επιστήμη και η αρετή, το Απολλώνιων και το Διονυσιακών.) Το σημαντικό μάλιστα είναι ότι όχι μόνο ο πλατωνισμός και ο αριστοτελισμός προσφέρουν τις βασικές μεθόδους θεωρήσεως του κόσμου, αλλά ακριβώς η μελέτη των έργων αυτών των δυο κυρίως, αλλά και όλων των υπόλοιπων βέβαια Ελλήνων δημιουργών, ήταν το βασικό αίτιο της πνευματικής και υλικής προόδου, το βασικό αίτιο όλων των φιλοσοφικών και πολιτιστικών ρευμάτων, τάσεων, εξελίξεων της ευρωπαϊκής ιστορίας. Αν θεωρήσουμε ως αρχή της Αναγεννήσεως στην Δύση τον 11ο αιν. (στην Ελλάδα τον 9ο αι.), βασικό αίτιο στην Δύση ήταν η (ατελής βέβαια) γνωριμία με τον Αριστοτέλη, μέσω αραβικών μεταφράσεων, μέσω αραβοκρατουμενης Ισπανίας. Οι Άραβες γνώριζαν ειδικά τον Αριστοτέλη. Η εποχή μέχρι τότε στην Δύση από τον Αυγουστίνο και δώθε ήταν πλατωνική. Η γνωριμία αυτή με τον Αριστοτέλη γέννησε τον Σχολαστικισμό, απόρροια του οποίου είναι η επικράτηση της Λογικής και της επιστημονικής μεθόδου, μέχρι σήμερα (αλλά και πολλά στραβά, στα οποία αναφέρθηκα σε άλλο σημείο). Περισσότερα έργα Ελλήνων σοφών έγιναν εν συνεχεία προσβασιμα μέσω των εμπορικών συναλλαγών του Βυζαντίου με την Βενετία και Γένοβα και των Σταυροφοριών. Όπως είπαμε οι Έλληνες λόγιοι του 14ου-15ου αι. Συνέβαλαν στην ανανέωση των πλατωνικών σπουδών (οι οποίες είχαν παραμεριστεί πλέον από τον Αριστοτελισμό). Έτσι την εποχή αυτή έχουμε μια πιο πλήρη και πιο γνήσια γνωριμία της Δύσης με τον Ελληνικό Πολιτισμό. Οπωσδήποτε η αναζήτηση του ιδανικού, του ωραίου, της αλήθειας, της αρετής, του δικαίου, της ουτοπίας συνιστούν πλατωνισμό. Αυτή η γνησιότερη και πληρέστερη επαφή με το Ελληνικό Πνεύμα (μετά τον αριστοτελισμό και με τον γνήσιο πλατωνισμό, όχι τον διεστραμμένο του μεσαίωνας) ήταν το κύριο αίτιο του ρεύματος του ουμανισμού και της Αναγεννήσεως. (Αργότερα το ιδανικό της Ελληνικότητας διεστραφη εκ νέου από τον αστοκαπιταλομαρξισμο, ο οποίος επικρατεί και σήμερα.)

    [*] Σχολιαζει ο Ν.Α. Καλογερόπουλος, στο έργο του "Η διαμορφωσις του Ευρωπαϊκού Πνεύματος" (εκδ. "Πολιτικά θέματα", 1995): "Αν ο Ραφαηλος στην "Σχολή των Αθηνών" θέτει τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη στο ίδιο επίκεντρο, τούτο απηχεί την επίδραση που είχε η διδασκαλία του Βησσαρίωνος κατά την ιστορική εκείνη εποχή. Οι Ευρωπαίοι διψούσαν για μάθηση και για πνευματική πρόοδο, όταν οι Τούρκοι ερήμωναν την κοιτίδα του Ευρωπαϊκού πολιτισμού από κάθε ικμάδα πνευματικής ζωής. Τούτο συνιστά το μέτρο για την εκτίμηση της θέσεως του Τούρκου στα πεπρωμένα της Ευρώπης."!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Τέτοια ψύχωση οἱ... «σκοταδιστὲς βυζαντινοὶ» μὲ τοὺς ἀρχαίους! Ὄχι μόνον δὲν τοὺς ἐξαφάνισαν, ὄχι μόνον τοὺς ἔκαναν γνωστοὺς στὴν Εὐρώπη, ὄχι μόνον τοὺς μελετοῦσαν καὶ τοὺς σχολίαζαν καὶ ἐμβάθυναν σὲ αὐτοὺς, ἀλλὰ καί... μόνον πόλεμο δὲν ἔκαναν μεταξὺ τους, ὑπερασπίζοντας ὁ καθένας τὸν δικό του ἀγαπημένο φιλόσοφο καὶ φιλοσοφικὴ σχολὴ σκέψεως! Τέτοιο πάθος καὶ λατρεία!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

[comments moderated] Θὰ διαβάσω καὶ θὰ δημοσιεύσω τὸ σχόλιό σας τὸ συντομότερο δυνατόν. Σχόλια ἀγενῆ, ἄσχετα μὲ τὸ θέμα ἢ ἀνόητα, διαγράφονται.