«Tὴ γλῶσσα μοῦ ἔδωσαν ἑλληνική· τὸ σπίτι φτωχικὸ στὶς ἀμμουδιὲς τοῦ Ὁμήρου. Μονάχη ἔγνοια ἡ γλῶσσα μου στὶς ἀμμουδιὲς τοῦ Ὁμήρου.» (Ὀδυσσέας Ἐλύτης, «Ἄξιον ἐστί»)

Σελίδες Πατριδογνωσίας - Περικλῆς Γιαννόπουλος - Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ - Ἀντίβαρο - Πολυτονικό

Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2006

Ἀναθεώρηση Συντάγματος καὶ Ἑλληνικὴ Γλῶσσα

Ἰδιωτικά σημαίνει ἀγγλόφωνα πανεπιστήμια, γράφει στην σημερινὴ «Καθημερινὴ» ὁ καθηγητὴς Χρ. Γιανναρᾶς.

Καὶ συμπληρώνει ὅτι ἡ... ΡεMallοποίηση τῆς Παιδείας μας, εἶναι ὁ μόνος, οὐσιαστικῶς, σκοπὸς τῆς προσεχοῦς ἀναθεωρήσεως τοῦ Συντάγματος.

Ἐγώ, ἀπὸ αὐτὸ ἐδῶ τὸ βῆμα, γιὰ τὴν προσεχὴ ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος, προτείνω, καὶ ὡς Ἕλλην ἀπαιτῶ, τὸ ἐξῆς αὐτονόητο (καὶ σήμερα ὅλως ἀναγκαῖον):

1ον. Νὰ ὁρισθεῖ συνταγματικῶς ἡ Ἑλληνικὴ Γλῶσσα (στὴν διαχρονία της: ἀρχαία και νεώτερη) ὡς ΕΠΙΣΗΜΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ.
(Σημειωτέον ὅτι σήμερα τὸ Ἑλληνικὸ Κράτος δὲν ἔχει ἐπίσημη γλῶσσα.)

2ον. Νὰ προβλεφθεῖ συνταγματικῶς ἡ ἀναγκαία μέριμνα προστασίας, φροντίδος καὶ καλλιέργειας τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσης.

Ἄς τὸ σκεφθοῦμε καὶ ἄς δράσουμε ἄμεσα!

(Τὴν ἴδια πρόταση, ἀπὸ ὅσο γνωρίζω, ἔχει διατυπώσει καὶ ὁ λεξικογράφος κ. Π. Ἀλεξιάδης, ἀπὸ τὶς στῆλες τῆς ἐφημερίδος «Ἐλεύθερος Τῦπος». Ἐγὼ δὲ, μὲ ἐπιστολὴ μου στὴν «Ἑλληνικὴ Γλωσσικὴ Κληρονομιά», ἐπρότεινα τὸ αὐτό. Πρέπει ὅλοι μας νὰ ἀναλάβουμε τὶς ευθύνες μας. Πιστεύω δὲ, ὅτι ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας καὶ πρώην πρόεδρος τῆς «Ἑλληνικῆς Γλωσσικῆς Κληρονομιᾶς» Κάρολος Παπούλιας, ἀλλὰ καὶ οἱ ἀξιότιμοι κ. βουλευτές θα δοῦν θετικῶς τὸ ἐθνικό αὐτὸ αἴτημα. )


Ἀκολουθεῖ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ἐπιφυλλίδα τοῦ κ. Γιανναρᾶ:

«[...] Ο αντικοινωνικός χαρακτήρας των ιδιωτικών πανεπιστημίων ορίζεται από την υποταγή τους στους νόμους της αγοράς, νόμους προσφοράς και ζήτησης, νόμους των εντυπωσιακών τεχνασμάτων για την άγρα πελατών. Χάνεται τελεσίδικα (αν ισχύσει ο ανταγωνισμός και των κρατικών με τα ιδιωτικά ΑΕΙ) η συνείδηση του κοινωνικού λειτουργήματος. Επιπλέον, χωρίς χάρισμα προφητείας, με μόνη την ορθολογική πρόβλεψη, μπορεί ο κάθε οξυδερκής να είναι από τώρα βέβαιος ότι σε ελάχιστα χρόνια οι περισσότερες σχολές των ιδιωτικών πανεπιστημίων θα είναι αγγλόφωνες. Οχι από μειωμένο πατριωτισμό ή γιατί το μεθοδεύουν «σκοτεινές δυνάμεις». Αλλά επειδή αυτό επιτάσσουν οι νόμοι της αγοράς. Το πιστοποιούμε και στα πανεπιστημιακά «κολέγια» στην Κύπρο, όπως και στα πιο «σοβαρά» και πετυχημένα ΙΕΚ στην Ελλάδα.

Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι, φανερά, ο μόνος λόγος για την προτεινόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος – οι συνοδευτικές αλλαγές αποτελούν καρυκεύματα. Πρέπει να είναι πανίσχυρη η πίεση που συμφέροντα άνομα ασκούν στους πολιτικούς. Αλλά βολεύονται και οι ίδιοι με το καινοτόμημα, το βλέπουν σαν ελιξήριο που θα αμνηστεύσει την εγκληματική τους ατολμία, τις καταστροφικές παραλείψεις τους. Είκοσι τρία χρόνια τώρα από την επιβολή του διαβόητου νόμου-πλαισίου στα πανεπιστήμια (του πιο «αντιδραστικού», ριζικά αντικοινωνικού και υπηρετικού οργανωμένων συμφερόντων νομοθετήματος) αλλεπάλληλες κυβερνήσεις και μοιραίοι υπουργοί Παιδείας συντήρησαν τον εξευτελισμό και την αχρείωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Δεν τόλμησαν ούτε καν στην κακουργηματική καπηλεία του ακαδημαϊκού ασύλου να αντισταθούν ή την ντροπή της κομματοκρατίας και της ιδεολογικής τρομοκρατίας να αντιπαλέψουν θεσμικά. Δεν διανοήθηκαν αλλαγή στις εξωφρενικές συνθέσεις των εκλεκτορικών σωμάτων, στον μεθοδευμένο αποκλεισμό αξιοκρατικών απαιτήσεων για την ακαδημαϊκή εξέλιξη των διδασκόντων, στη ντροπή του «ενός και υποχρεωτικού συγγράμματος» ως εξεταστέας ύλης.

Tέτοια προκλητικά και σκανδαλώδη συμπτώματα υποβάθμισης και διάλυσης των πανεπιστημίων αν είχε γίνει έστω απόπειρα να διορθωθούν και είχε αποτύχει, θα υπήρχε τουλάχιστον κάποια δικαιολογία για την καταφυγή σήμερα στο ελιξήριο του «ανταγωνισμού». Aλλά απόπειρα δεν έγινε καμιά, γι’ αυτό και η επιχειρούμενη συνταγματική αναθεώρηση είναι (λυπάμαι για τη λέξη:) αδιάντροπη.

Συμπαίζουν στην Πλεκτάνη Aνάν, υπονομεύουν με σκοπιμότητες τον εξοπλισμό της χώρας, επιμένουν άνευ όρων για την είσοδο της Tουρκίας στην E.E., διαλύουν τα πανεπιστήμια (δηλαδή τη σπουδή και την έρευνα: τις προϋποθέσεις της παραγωγικότητας), παγιώνουν τον αμοραλισμό σαν αυτονόητη συνάρτηση λειτουργίας του κράτους. Ως πού θα φτάσουν; Πότε θα αφυπνιστούν αντανακλαστικά αυτοάμυνας της ελληνικής κοινωνίας;»



Προσθήκη 18-7-2009:
Τὴν συνταγματικὴ ἀνακήρυξι τῆς Ἑλληνικῆς ὡς ἐπισήμου γλώσσης τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, καὶ τὴν συνταγματικὴ πρόνοια γιὰ τὴν καλλιέργειά της, προτείνει μὲ ἀξιέπαινο ζῆλο τὰ τελευταῖα χρόνια ὁ ἀκαδημαϊκὸς Ἀντώνιος Κουνάδης. Παραθέτω σχετικὴ ἐπιστολή του στὸν τύπον.

Επιστολή του ακαδημαϊκού Αντωνίου Κουνάδη, δημοσιευθείσα στην εφημερίδα «Καθημερινή», 7 Ιαν. 2007 ("Γράμματα αναγνωστών")

Συνταγματική αναθεώρηση και ελληνική γλώσσα

Τις τελευταίες δεκαετίες παριστάμεθα μάρτυρες μιας αλματώδους προόδου στις θετικές επιστήμες και την τεχνολογία, με παράλληλη όμως και συνεχώς εντεινόμενη βαθιά κοινωνική κρίση που διέρχεται ολόκληρη η ανθρωπότης. Κρίση θεσμών. Κρίση πνευματικών και ηθικών αξιών. Κρίση παιδείας -με τις αλλεπάλληλες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις- για την οποία πολύς λόγος γίνεται τελευταίως στη χώρα μας με την επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος, χωρίς ωστόσο καμιά αναφορά στα αίτια που την προκάλεσαν και συνεχίζουν να την υποδαυλίζουν, δηλαδή την έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας, φορέας της οποίας είναι η ελληνική γλώσσα -θεμελιακό στοιχείο της παγκόσμιας διανόησης- αφού αυτή υπήρξε το βασικό όχημα διαδόσεως πολιτισμού σε ολόκληρο τον κόσμο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Ωστόσο, αποτελεί κοινό τόπο ότι η αποκοπή της νεοελληνικής από τις ρίζες της -τα αρχαία ελληνικά, την ανεξάντλητη αυτή πηγή αντλήσεως λέξεων- οδήγησε στη σημερινή αδυναμία εκφράσεως των νέων -και όχι μόνο- οι οποίοι στο καθημερινό λεξιλόγιό τους χρησιμοποιούν λιγότερες από οκτακόσιες λέξεις. Ο Παπαδιαμάντης διδάσκεται πλέον από μετάφραση! Είναι συνήθεις, εξάλλου, οι βαρβαρισμοί, οι σολοικισμοί, η παραμορφωτική εκφορά λόγου που ακούμε ακόμη και σε δελτία ειδήσεων τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών. Ένας παλιός στίχος του Σεφέρη περιγράφει την κατάσταση: «Ο Θεός μάς χάρισε μια γλώσσα ζωντανή, εύρωστη, πεισματάρα, χαριτωμένη που αντέχει, μολονότι έχουνε εξαπολύσει όλα τα θεριά να τη φάνε». Και όλα αυτά, διότι δυστυχώς οι έντονες ιστορικές διαμάχες για το γλωσσικό μας ζήτημα, που τόσο εταλάνισαν τη χώρα, φαίνεται ότι δεν μας δίδαξαν το αυτονόητο! Ότι δηλαδή -όπως έγραφε ο σοφός ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Τσάτσος στο βιβλίο του «Παιδεία και Γλώσσα»- οι γλώσσες δεν νομοθετούνται. Η ελληνική γλώσσα από την εποχή του Ομήρου μέχρι σήμερα -φαινόμενο αδιάσπαστης συνέχειας κατά τον κορυφαίο Ισπανό γλωσσολόγο και ελληνιστή Φρανσίσκο Ρ. Αντράντος- αποτελεί ένα αλληλοσυμπληρούμενο και διαχρονικά εξελισσόμενο με τη δική του δυναμική σύνολο.

Κατόπιν των παραπάνω, είναι άκρως επιβεβλημένο να ληφθούν μέτρα προστασίας της γλώσσας μας από τους εκάστοτε νομοθετούντες, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες, π.χ. Γαλλία, Ρωσία, Ιαπωνία, Κορέα, Κίνα, Ισπανία. Όταν προ εικοσαετίας περίπου επιτροπές από ειδικούς στην Ιαπωνία και την Κορέα ανέλαβαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο εκσυγχρονισμού της παραδοσιακής τους γραφής, εξέδωσαν σύντομα το πόρισμά τους που άρχιζε ως εξής: «Κάτω τα χέρια από την ιστορική μας γραφή! Αναγνωρίζουμε τις δυσχέρειες που έχουν οι νέοι μας στην εκμάθηση των ιδεογραμμάτων, αλλά η προσπάθεια που καταβάλλουν αποτελεί πνευματική άσκηση που οξύνει τον νου. Με αυτήν τη γραφή επιβιώσαμε. Με αυτήν τη γραφή επιτύχαμε το οικονομικό θαύμα της Απω Ανατολής». Στη Ρωσία επιβάλλεται βαρύτατο πρόστιμο σε οποιονδήποτε αντικαταστήσει γράμμα του κυριλλικού αλφαβήτου με αντίστοιχο λατινικό. Στη Γαλλία για θέματα που αφορούν τη γλώσσα ζητείται από την κυβέρνηση η γνώμη της Γαλλικής Ακαδημίας. Κάτι ανάλογο υπήρχε παλαιότερα και στον Οργανισμό της Ακαδημίας Αθηνών.

Είναι ιδιαίτερα ευοίωνο για τη χώρα μας το συνεχώς αυξανόμενο κατά τα τελευταία χρόνια ενδιαφέρον των Ελλήνων πολιτών -ανεξαρτήτως ιδεολογίας και πολιτικών πεποιθήσεων- για την ανάσχεση της φθίνουσας πορείας της γλώσσας μας. Το γλωσσικό ζήτημα που άλλοτε μας δίχαζε, σήμερα μας ενώνει, αφού πολιτειακοί άρχοντες, η Εκκλησία, πρ. πρωθυπουργοί, εκπρόσωποι όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων, προσωπικότητες των επιστημών, γραμμάτων και τεχνών, στηρίζουν τις προσπάθειες πολιτιστικών φορέων για την αναβάθμιση της γλωσσικής μας παιδείας. Αποτελεί ευτυχή -αλλά και μοναδική- ευκαιρία η συζητούμενη αναθεώρηση του Συντάγματος για την επί σταθεράς βάσεως προστασία της γλώσσας μας, αυτού του ύψιστου αγαθού για τη συνέχεια, επιβίωση και προοπτική του Γένους.

Αντώνιος Ν. Κουνάδης
ομ. καθηγητής - ακαδημαϊκός
Αθήνα

Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 2006

ΕΥΘΥΝΗ - Περιοδικὸ Ἐλευθερίας καὶ Γλώσσας

Γιὰ νὰ ὀμολογήσω τὴν ἁμαρτία μου, τὸ ἐξαιρετικό, ποιοτικότατο, περιοδικὸ «Εὐθύνη», ἐκδιδόμενο ἀπὸ το 1961 μὲ φροντίδα καὶ ἀγάπη γιὰ τὴν Ἑλλάδα μας, μὲ τὴν συνεργασία ἀξιολογότατων πνευματικῶν ἀνθρώπων, καὶ ἄν κάπου τὸ εἶχε πάρει τὸ μάτι μου, δὲν εἶχα δώσει σημασία. Ντρέπομαι, ἀλλὰ τὸ ὀμολογῶ. Τὴν προσοχή μου, ὅμως, τὴν ἐκέντρισε ἡ ἀκόλουθη ἀναφορὰ τοῦ Κ. Χολέβα, ἀπὸ τὸ ἄρθρο του, «Τὰ ἀξιοσημείωτα τοῦ 2005», στὸν δικτυακὸ τόπο τοῦ «Δικτύου 21»:

«Στον χώρο των εντύπων ξεχωρίζω την σεμνή, αλλά δυναμική παρουσία του περιοδικού ΕΥΘΥΝΗ, το οποίο δεν διεκδικεί μαζικές πωλήσεις, αλλά τον τίτλο του ποιοτικού και του μαχητικού. Το μηνιαίο αυτό περιοδικό, το οποίο εκδίδεται από τις «Εκδόσεις των Φίλων» και διευθύνεται από τον εκλεκτό λόγιο Κώστα Τσιρόπουλο, μάς χάρισε ένα εντυπωσιακό αφιέρωμα στο τεύχος Δεκεμβρίου 2005. Έχει τίτλο «οι νέοι αντιδραστικοί» και αναφέρεται σε εκείνους που θέλουν να γκρεμίσουν τις αρχές και τις αξίες που κράτησαν όρθιο τον λαό μας επί αιώνες. Μία πολυάριθμη ομάδα αναλυτών και διανοητών από διάφορους χώρους της επιστήμης και των γραμμάτων ορθώνει τείχη αντιστάσεως στην πνευματική και ηθική παρακμή και προσφέρει τεκμηριωμένα επιχειρήματα στην πλειοψηφία των Ελλήνων που σέβεται την Ιστορία και την Παράδοση του τόπου μας. Προσωπικά θεωρώ το τεύχος αυτό ως το πνευματικό γεγονός της χρονιάς

Ἔσπευσα βεβαίως στὶς «Ἐκδόσεις τῶν Φίλων» νὰ τὸ ἀγοράσω, καὶ τὸ πρῶτο ποὺ μοῦ ἔκανε καλὴ ἐντύπωση ἦταν ὁ ὑπότιτλος: Περιοδικὸ Ἐλευθερίας καὶ Γλώσσας.


Free Image Hosting at www.ImageShack.us
ΕΥΘΥΝΗ
Περιοδικὸ Ἐλευθερίας καὶ Γλώσσας

Τεῦχος 408, Δεκέμβριος 2005

Ὑπεύθυνος: Κώστας Ἐ. Τσιρόπουλος
Διαχείριση: «Οἱ Ἐκδόσεις τῶν Φίλων», Πανεπιστημίου 10 (ἐντὸς τῆς στοᾶς), Ἀθήνα 106 71


Ξεχώρισα, μεταξύ πολλῶν ἄλλων, αξιόλογων ἄρθρων,

Γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ Γλῶσσα:
Κωνσταντῖνος Βάσσης, «Γλωσσικὸς μαρξισμός».
Γιάννης Β. Κωβαῖος, «Παραβιάσεις τοῦ ἐθνικοῦ γλωσσικοῦ χώρου».
«Γλῶσσα, ἔθιμο ἐθίμων». Παρουσίασις τοῦ ἐρευνητικοῦ ἔργου καὶ τοῦ βιβλίου τῶν Ἰ. Τσέγκου, Θ. Παπαδάκη, Δ. Βεκιάρη, «Ἡ ἐκδίκηση τῶν τόνων».
[Κατασυκοφαντηθὲν προσφάτως ἀπὸ ἀσχέτους ποὺ οὔτε τὸ διάβασαν...]
Πάνος Δοξιάδης, «Ξενοδουλεία».

Γιὰ τὴν ἐθνικὴ μας ταυτότητα καὶ παράδοση, γενικότερα:
Ἀντώνης Δροσόπουλος, «Ἡ πραγματικότητα τοῦ ἔθνους».
Βασίλειος Καρβουνιάρης, «Ἱλαρὸν προσωπεῖον».
Σαράντος Ἰ. Καργάκος, «Ἡ θεία Ἀρχοντούλα καὶ ὁ... κ. ἀντιδραστικός».
Τάσος Ἰ. Μαρίνος, «Οἱ νέοι ἀντιδραστικοὶ καὶ ἡ Ἐκκλησία»
[Ὁ ἀντιπρόεδρος τοῦ Σ.τ.Ἐ., ἐ.τ., κονιορτοποιεῖ, μὲ στέρεα νομικὴ ἐπιχειρηματολογία, τὶς «προοδευτικὲς» ἀσυναρτησίες περὶ «χωρισμοῦ» Ἐκκλησίας-Κράτους (φράση, μὲ τὴν ὁποῖα οὔτε οἱ ἴδιοι ξέρουν συνήθως τί ἐννοοῦν...)]
Μάνος Μεγαλοκονόμος, «Ἀγνώστου ἐθνικότητος».
Κυριάκος Πλησής, «Ἱστορικὸς μύθος καὶ παιδεία».
Κώστας Χατζηαντωνίου, «Μπροστὰ στὴν ἀμφισβήτηση τῆς ἐθνικῆς πραγματικότητας καὶ τῆς νεοελληνικῆς ταυτότητας».
[Ἐξαιρετικὸ ἄρθρο γιὰ τὴν φυσικὴ καὶ βαθύριζη πραγματικότητα τοῦ ἔθνους.]

Διαβάστε το· ἀξίζει!

Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2006

Ἐλευθερία καὶ γλῶσσα

Τὶς λεπτομέρειες γιὰ τὸ πῶς ἡ ἀπνευμάτιστη χούντα τῶν μονοτονικῶν, μιὰ νύχτα τῆς ντροπῆς, ἀσέλγησε βαρβάρως ἐπὶ τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης, μπορεῖτε νὰ τὶς διαβάσετε ἐδῶ. Πάνω ἀπ᾿ ὅλα, ὅμως, ἐγὼ θυμοῦμαι τὸν θαυμάσιο λόγο τοῦ παλαιοῦ δικτυακοῦ φίλου, Σπύρου Ζέγκου:

«Ψιλὴ καὶ ὀξεῖα πάνω ἀπὸ ἄλφα. Δὲν εἶναι σὰν ὡραῖος φιόγκος γύρω ἀπὸ κοτσιδάκι, στὸ κεφάλι ἀγαπημένης ἀναμνήσεως;

[...] Τὰ φωνήεντα δικαιοῦνται νὰ ἔχουν τὰ πνεύματά τους καὶ τοὺς τόνους τους, ποὺ εἶναι πλέον αὐτοφυὴ ἐπ᾿ αὐτῶν, καὶ ἡ ἀφαίρεσή τους ἔχει τόση βία καὶ αὐθαιρεσία, ὅση καὶ ὁ καθηγητής, ποὺ τοὺς πρώτους μῆνες τῆς δικτατορίας, ἐρώμενος τὴν νεοπαγὴ ἐξουσίαν καὶ διψῶν διὰ τὴν εὔνοιάν της, μ᾿ ἔστειλε νὰ κουρευτῶ κατὰ τὰ αὐστηρότερα ἰδεώδη της [...]»

Ἐλευθερία καὶ γλῶσσα, λοιπόν.


Γραμματοσειρὲς καὶ ἐπιτραχήλιος κόμη

Τοῦ Σπυρίδωνος Σ. Ζέγκου
5 Ἰαν. 1998

Προσπάθησα χθες το πρωί να εντοπίσω στο αρχείο μου τις πρόσφατες επιστολές περί τετονισμένων τε και πνευματικών γραμματοσειρών, που έστειλε μέλος της λίστας. Με ενδιαφέρει να εγκαταστήσω τέτοιες σειρές στο δικό μου μηχανάκι και χρειάζομαι τη βοήθεια και την οδηγία του φίλου μας. Τότε δεν είχα απαντήσει, διότι η πρόταση αφορούσε την εγκατάσταση των εν λόγω μαραφετίων στο σύστημα της λίστας, όποτε είπα να ακούσω πρώτα την ιδέα των άλλων εταίρων. Αλλά δεν ακολούθησε ενδιαφέρον άλλοθεν, ίσως όχι διότι δεν ενδιέφερε η πρόταση. Ρίπτω λοιπόν την εκδήλωση ενδιαφέροντος και ελπίζω να αναγνωσθή και από τον γραμματικό μου φίλο.

[Ἰδοὺ ποὺ σήμερον, μετὰ ἀπὸ τόσα χρόνια, εἶναι πλέον εὔκολη ἡ πραγματοποίησις τῆς ἐπιθυμίας σας, καλὲ φίλε! ]

Επί τη ευκαιρία, άκουγα χθες το πρωί το ραδιόφωνο και ωμίλει με φίλο δημοσιογράφο ο καθηγητής Μπαμπινιώτης. Κατά σύμπτωσιν, έλεγε όσα προ καιρού έγραψα και εγώ, και ίσως και πολλοί άλλοι, περί αδιδαξίας στοιχείων της γραμματικής στα σχολεία, και δή ρημάτων απαραιτήτων για την συνήθη επικοινωνία, ως το ρήμα άγω, το ρήμα έχω (αόριστος) και τα σύνθετα και παρασύνθετά τους. (Δεν διδάσκονται, διότι, καίτοι δημοφιλή, δεν είναι "δημοτικά", υποθέτω...)

Ἐλευθερία καὶ γλῶσσα...

Μακάρι να μπορούσαμε να επικοινωνούμε με το αίσθημα και τη σκέψη, αμέσως. Εναλλακτικώς, όμως, ας ασκούμεθα κοινωνώντας και τις λέξεις, που επίσης μας προφυλάσσουν - τουλάχιστον όσο και μας απομονώνουν. Είναι από τις δεξιότητες που αναπτύσσονται, όπως ο δρόμος επί σκέιτ μπορντ.

Ψιλή και οξεία πάνω από άλφα. Δεν είναι σαν ωραίος φιόγκος γύρω από κοτσιδάκι, στο κεφάλι αγαπημένης αναμνήσεως; Όλα τα κορίτσια είχανε, αλλά και τα αγόρια (με τη φούντα μπροστά στην εν χρώ κεκαρμένη κεφαλή μας, τη στρογγύλη, την κονδυλογραμμένη και ευδιάκριτον μακρόθεν), κι εμείς κάτι είχαμε να στολίσουμε την άνω γύμνια, την "πατρόθεν", υπό ανοικείου και απροσώπου δυνάμεως, τυραννικώς και καταθλιπτικώς και ανηλεώς επιβεβλημένη. Με έπιανε λύπη όταν είχε τελειώσει ο κουρέας τα έργα του και τα μαλλάκια μου έκειντο τήδε κακείσε, στα γόνατά μου και στο πάτωμα, ως ηττημένη Καρχηδών, ή μάλλον, ως εκ θεμελίων εξυρισμένη παλαιά και ακμαία μέχρι τούδε ελληνίς πόλις, που η αδήριτος βαρβαρότης, η αποπνικτική των αισθημάτων και της θελήσεώς μου επιβεβλημένη, μισητή ξένη βία, που, πρώτον τρομοκρατούσε και εξεβίαζε με την ασφάλειά μου τη μαννούλα και, κατόπιν, δι' αυτής και άλλων, κατέθλιβε και εμέ τον ίδιον. Έσω δε περίμενα να μεγαλώσω, να κάνη ξαστεριά,να αναπνεύσω τον αέρα της ελευθερίας και να αφήσω τα μαλλιά μου να μεγαλώσουν ελεύθερα και ανακατεμένα.

Τα φωνήεντα δικαιούνται να έχουν τα πνεύματά τους και τους τόνους τους, που είναι πλέον αυτοφυή επ'αυτών, και η αφαίρεσή τους έχει τόση βία και αυθαιρεσία, όση και ο καθηγητής, που τους πρώτους μήνες της δικτατορίας, ερώμενος την νεοπαγή εξουσίαν και διψών δια την εύνοιάν της, μ' έστειλε να κουρευτώ κατά τα αυστηρότερα ιδεώδη της, ως ο Θεόδοτος έστειλε εις τον Καίσαρα το κεφάλι του Πομπηίου σε σινί, γλύφων προς ικανοποίησιν της εικαζομένης βουλήσεως της νέας αυθεντίας.

(Είχα γράψει τότε μακροσκελέστατη επιστολή και τεκμηριωμένη υπεράσπιση των μαλλιών μου και της Ελευθερίας και την απηύθυνα στην τότε Βραδυνή, την εφημερίδα. Περίμενα με αγωνία να δημοσιευθή, αλλά, ίσως δια να με προφυλάξουν, ίσως διότι εκείνοι εφοβούντο πλειότερον, αλλά μάλλον διότι ο λογοκριτής εφρύαξε με τα γεγραμμένα, η επιστολή μου, πρώιμον δείγμα της δικηγορικής μου ευφυίας, καλής ή κακής, ουδέποτε εδημοσιεύθη. Κρίμα, διότι, με την ορμήν να την αποστείλω ως θάττον, δεν είχα κρατήσει αντίγραφο...)

Σπυρίδων Ζέγκος

Τετάρτη 4 Ιανουαρίου 2006

Οἱ Ἀλεξανδρινοὶ, οἱ ἀρχαῖοι μας

Κόσμος πνευματικὸς

Τοῦ Σπυρίδωνος Σ. Ζέγκου
15 Νοεμ. 1997

Heroism, heroic, heroine, heroin, herpes, hesperis, Hesperos, hetaera, Hellenic, heuristic, heterodox, horologe, horoscope, horizon, Horatio, hormone, hexameter, hibiscus, hierophant, hierarchy, Hermes, Heraclitos, Hippocrates, hectic, hexad, heptahedron, hendeca-, hecatolitre, hepatic, hemisphere, haemato-, Helvetia, hebraic...

Το δασύ πνεύμα δεν είναι hαπλώς ένα σημαδάκι που μπορεί να παραλειφθή, αναλόγως τα γούστα. Είναι ένα φώνημα ενσωματωμένο στη γραφή της ανθρωπότητος, από των Ρωμαίων και εφ'εξής. Κι αν δεν το μαθαίνουμε στα hελληνικά σχολεία, θα το μάθουμε στα hεσπερινά, hόταν μας στείλουν για ανώτερη μαθητεία.

Ο hελληνισμός δεν είναι ιδιωτική μας hυπόθεση για να παίζουμε ανέξοδα τις μεταρhρhυθμίσεις.

---

[...] Ευχαριστώ που κρατώντας το αρχικό μου κείμενο μου επιτρέπεται ευκαιρία να διορθώσω:
«μεταρhρhυθμίσεις»
μεταρρhυθμίσεις--το πρώτο ρώ ψιλούται. Έχω καιρό να διαβάσω Παπαρρhηγόπουλο, που είν' επιμελής και σ' αυτά. Ξεσυνηθίσαμε...

[...] Ποιός μίλησε για ιεροσυλία; Εγώ αναφέρομαι σε απλή και επίμονη ανορθογραφία, που δεν αναιρεί την ιστορική γραφή των λέξεων. Η σχέση της νέας ελληνικής προς την μητέρα γλώσσα είναι συνεχής, δεν συγκρίνεται επιτυχώς με της ιταλικής και της ισπανικής προς την ελληνική, ούτε καν προς τη λατινική. Το δασύ πνεύμα, παρά την... προγραφή, τη διαβολή και την καταδίωξη, εξακολούθεί να υπάρχει στη νέα ημών γλώσσα, και κανείς δεν το θρηνεί "νοσταλγικά ή πολιτικάντικα" όπως νομίζετε. Η ύπαρξή του μαρτυρείται στο λόγο με την αλλοιωτικήν επίδραση που πάντα έχει επί των ακολουθούντων συμφώνων: Εφ' άπαξ--και όχι επ'άπαξ... Και ασφαλώς με τα πρώτα βήματα που κάμνουν τα προσχολικά χελιδονάκια στου Στρατηγάκη, ή όπου αλλού στη γειτονιά τους, για τα Αγγλικά τους, το δασύ πνεύμα, το επί τόπου απαγορευμένο, εμφανίζεται και τυπωμένο στα βιβλία τους, για να τα συνοδεύει εσαεί...

---

[...] έγραψε:
«Κι εμένα μου άρεσαν και μου αρέσουν -νοσταλγικά πια- οι τόνοι και τα πνεύματα. Αλλά δεν έχω συναντήσει μια *ικανοποιητική* απάντηση στο επιχείρημα ότι οι αρχαίοι δεν τα είχαν

Αναφέρεσαι προφανώς στην κλασσική εποχή, δ', ε' αιών πΧ, που από γλωσσικής απόψεως ήταν ακόμη ηφαιστειώδης και κοσμογονική, γλώσσα μαγματώδης, γραμματική ακαταστάλαχτη και αταξινόμητη. Θυμάσθε πώς διαβάζεται το Ε ή το Η στις επιγραφές της εποχής; Θυμάσθε την ποικίλη και ασταθή φωνητικότητα των επιγραφών επ' αγγείων; Η τυπική περιφρόνηση του κατεστημένου προς ώρας, προς τους Αλεξανδρινούς φιλολόγους, που πρώτοι εποίησαν γραμματική, τακτοποίησαν "τες κλίσεις και την προφορά" και ρύθμισαν τη φωνητικήν αξία των γραμμάτων και των σημείων της γραφής, είναι και άδικη και άτοπη: Από πλευράς φιλολογικής, η Αλεξάνδρεια είναι χρόνος κλασσικός, αυτή είναι "οι αρχαίοι", που όχι μόνο είχαν τόνους και πνεύματα, αλλά τα εφηύραν, ως αναγκαία προς ταξινόμησιν και διδασκαλίαν της γραμματικής, δηλαδή της γλώσσης. Και -τί περίεργο!- σκοπός τους ήταν να διευκολύνουν τους νέους και τους νεήλυδες του ελληνισμού των νέων χωρών...
Καλή ώρα...

Σπύρος Ζέγκος

Κυριακή 1 Ιανουαρίου 2006

Καὶ μόνος καὶ μετὰ πολλῶν

Καλὴ Χρονιά, φίλοι μου, γιὰ σᾶς, τοὺς δικοὺς σας, καὶ τὴν Ἑλλάδα μας! Τὸ 2006 ξημερώνει μὲ αἰσιοδοξία· ὄχι τὴν αἰσιοδοξία τοῦ ἐφησυχασμοῦ, ἀλλὰ τὴν αἰσιοδοξία τῆς ἀποφασιστικότητος καὶ τοῦ ἀγώνος [βλ. σχόλιον Σ. Καργάκου]. Ναί, σήμερα εἴμαστε ἐδῶ καὶ γράφουμε μὲ πολυτονικό· ἀκόμη καὶ αὐτὰ τὰ ἐλάχιστα τῆς παραδόσεώς μας, αὐτὰ τὰ «ἄχρηστα», μικρούλια, χαριτωμένα σημαδάκια, τὰ ἀγαπᾶμε καὶ δὲν τὰ ἀπεμπολοῦμε γιὰ καμμία ψευτο-προοδευτικότητα. Ἄς μὴν ἐλπίζουν λοιπὸν κάποιοι ὅτι ὑπάρχει περίπτωση νὰ ἀπεμπολήσουμε τὰ μείζονα· τὴν γῆ, τοὺς βωμοὺς καὶ τὰ ἱερὰ μας· τὶς οἰκογένειες, τοὺς προγόνους καὶ τοὺς ἀπογόνους μας· τὶς ἱερὲς μας παραδόσεις. Ναί, ἐνοχλεῖ αὐτὸ πολὺ κάποια συμφέροντα· ἐνοχλεῖ σφόδρα καὶ τὴν θλιβερὴ μειονότητα τοῦ ἐγχώριου ψευτο-προοδευτισμοῦ, ἡ ὁποία, μὲ ὕβρεις και συκοφαντίες κατὰ τῆς μεγάλης πλειονότητος τῶν Ἑλλήνων, ἐπιχειρεῖ φασιστικῶς νὰ ἐπιβάλει τὸν ἀφελληνισμὸ καὶ νὰ μεταβάλει διὰ τῆς βίας τοὺς Ἕλληνες σὲ ἄβουλους καταναλωτὲς. Ὅμως οἱ Ἕλληνες, βαθιὰ δημοκρατικὸς λαὸς τρεισήμισυ χιλιάδες χρόνια τουλάχιστον, ἀντιδροῦν στὰ δικτατορικὰ σχέδια τοῦ ὅποιου κατεστημένου. Ναί, σήμερα Πρωτοχρονιά, ἐδῶ, ἐπαναλαμβάνουμε τὸν ὅρκο τῶν Ἀθηναίων ἐφήβων, τὴν ὕψιστη αὐτὴ ἔκφραση Ἑλληνικοῦ δημοκρατικοῦ φρονήματος. Ἀμυνῶ καὶ ὑπὲρ ἱερῶν καὶ ὑπὲρ ὁσίων καὶ μόνος καὶ μετὰ πολλῶν· τὴν πατρίδα δὲ οὐκ ἐλάσσω παραδώσω, πλείω δὲ καὶ ἀρείω ὅσης ἂν παραδέξωμαι. Καλὴ Χρονιά, φίλοι μου!


Ὅρκος τῶν Ἀθήνησιν ἐφήβων

Οὐ καταισχυνῶ ὅπλα τὰ ἱερά,
οὐδ᾿ ἐγκαταλείψω τὸν παραστάτην, ὅτῳ ἂν στοιχήσω,
ἀμυνῶ δὲ καὶ ὑπὲρ ἱερῶν καὶ ὑπὲρ ὁσίων καὶ μόνος καὶ μετὰ πολλῶν·
τὴν πατρίδα δὲ οὐκ ἐλάσσω παραδώσω,
πλείω δὲ καὶ ἀρείω ὅσης ἂν παραδέξωμαι·
καὶ εὐηκοήσω τῶν ἀεὶ κρινόντων ἐμφρόνως,
καὶ τοῖς θεσμοῖς τοῖς ἱδρυμένοις πείσομαι
καὶ οὑς τινας ἂν ἄλλους τὸ πλῆθος ἱδρύσηται ὁμοφρόνως·
καὶ ἄν τις ἀναιρῇ τοὺς θεσμοὺς ἢ μὴ πείθηται, οὐκ ἐπιτρέψω,
ἀμυνῶ δὲ καὶ μόνος καὶ μετὰ πάντων·
καὶ ἱερὰ τὰ πάτρια τιμήσω.
ἵστορες θεοὶ τούτων.

[Ἱωάννης Στοβαῖος, «Ἀνθολογία», βιβλίο 4, κεφ. 1, §48]


Σημείωσις
Πολύ ενδιαφέρον σχόλιο περί αισιοδοξίας και απαισιοδοξίας, ρεαλισμού και αποθαρρυντικής καταστροφολογίας, αγωνιστικότητος και μοιρολατρίας. (Αφορμή του σχολίου η Ελληνική Γλώσσα σήμερα.)

Αντιγράφω:

"Μετά την ανάγνωση της εισήγησης αυτής, κάποιοι από τους ακροατές μού είπαν πως βρίσκουν τους φόβους μου υπερβολικούς, ότι δεν δικαιολογούν την τόση μου απαισιοδοξία, και μού συνέστησαν αισιοδοξία. Απάντησα ότι η αισιοδοξία δεν είναι θέμα γραμμής. Όπως έλεγε ο Άρης Αλεξάνδρου, υπάρχει ακόμη ισχυρή δόση "σταλινίνης" στο πνευματικό μας εποικοδόμημα. Επί Στάλιν, ο πολύς Ζντάνωφ είχε επιβάλλει την αισιοδοξία ως πολιτική γραμμή στην λογοτεχνία και την πνευματική ζωή. Για μένα, η αισιοδοξία είναι έκφραση μοιρολατρίας. Το ότι ενδεχομένως τα πράγματα μπορούν μελλοντικά να έχουν καλύτερη έκβαση, αυτό δεν με υποχρεώνει να βλέπω με ροζ γυαλιά την υπάρχουσα κατάσταση και να την ωραιοποιώ. Προτιμώ να βλέπω το δυσάρεστο και να μάχομαι εναντίον του. Η αισιοδοξία είναι μάχη, έστω και αν πρόκειται να χάσεις. Από την άποψη αυτή συμμερίζομαι απόλυτα την άποψη του Αντόνιο Γκράμσι: "Στην απαισιοδοξία της γνώσης αντιτάσσω την αισιοδοξία της βούλησης." Η δική μου αισιοδοξία είναι ο αγώνας μου."

[Υστερόγραφο του Σαράντου Καργάκου στην δημοσίευση ("Άρδην" τ. 36, Ιούλ. 2002) της εισηγήσεώς του στην ιδρυτική εκδήλωση του πολιτιστικού σωματείου "Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά" στην Παλαιά Βουλή, 11 Ιουν. 2002.]