Ἐλευθερία καὶ γλῶσσα

Τὶς λεπτομέρειες γιὰ τὸ πῶς ἡ ἀπνευμάτιστη χούντα τῶν μονοτονικῶν, μιὰ νύχτα τῆς ντροπῆς, ἀσέλγησε βαρβάρως ἐπὶ τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης, μπορεῖτε νὰ τὶς διαβάσετε ἐδῶ. Πάνω ἀπ᾿ ὅλα, ὅμως, ἐγὼ θυμοῦμαι τὸν θαυμάσιο λόγο τοῦ παλαιοῦ δικτυακοῦ φίλου, Σπύρου Ζέγκου:

«Ψιλὴ καὶ ὀξεῖα πάνω ἀπὸ ἄλφα. Δὲν εἶναι σὰν ὡραῖος φιόγκος γύρω ἀπὸ κοτσιδάκι, στὸ κεφάλι ἀγαπημένης ἀναμνήσεως;

[...] Τὰ φωνήεντα δικαιοῦνται νὰ ἔχουν τὰ πνεύματά τους καὶ τοὺς τόνους τους, ποὺ εἶναι πλέον αὐτοφυὴ ἐπ᾿ αὐτῶν, καὶ ἡ ἀφαίρεσή τους ἔχει τόση βία καὶ αὐθαιρεσία, ὅση καὶ ὁ καθηγητής, ποὺ τοὺς πρώτους μῆνες τῆς δικτατορίας, ἐρώμενος τὴν νεοπαγὴ ἐξουσίαν καὶ διψῶν διὰ τὴν εὔνοιάν της, μ᾿ ἔστειλε νὰ κουρευτῶ κατὰ τὰ αὐστηρότερα ἰδεώδη της [...]»

Ἐλευθερία καὶ γλῶσσα, λοιπόν.


Γραμματοσειρὲς καὶ ἐπιτραχήλιος κόμη

Τοῦ Σπυρίδωνος Σ. Ζέγκου
5 Ἰαν. 1998

Προσπάθησα χθες το πρωί να εντοπίσω στο αρχείο μου τις πρόσφατες επιστολές περί τετονισμένων τε και πνευματικών γραμματοσειρών, που έστειλε μέλος της λίστας. Με ενδιαφέρει να εγκαταστήσω τέτοιες σειρές στο δικό μου μηχανάκι και χρειάζομαι τη βοήθεια και την οδηγία του φίλου μας. Τότε δεν είχα απαντήσει, διότι η πρόταση αφορούσε την εγκατάσταση των εν λόγω μαραφετίων στο σύστημα της λίστας, όποτε είπα να ακούσω πρώτα την ιδέα των άλλων εταίρων. Αλλά δεν ακολούθησε ενδιαφέρον άλλοθεν, ίσως όχι διότι δεν ενδιέφερε η πρόταση. Ρίπτω λοιπόν την εκδήλωση ενδιαφέροντος και ελπίζω να αναγνωσθή και από τον γραμματικό μου φίλο.

[Ἰδοὺ ποὺ σήμερον, μετὰ ἀπὸ τόσα χρόνια, εἶναι πλέον εὔκολη ἡ πραγματοποίησις τῆς ἐπιθυμίας σας, καλὲ φίλε! ]

Επί τη ευκαιρία, άκουγα χθες το πρωί το ραδιόφωνο και ωμίλει με φίλο δημοσιογράφο ο καθηγητής Μπαμπινιώτης. Κατά σύμπτωσιν, έλεγε όσα προ καιρού έγραψα και εγώ, και ίσως και πολλοί άλλοι, περί αδιδαξίας στοιχείων της γραμματικής στα σχολεία, και δή ρημάτων απαραιτήτων για την συνήθη επικοινωνία, ως το ρήμα άγω, το ρήμα έχω (αόριστος) και τα σύνθετα και παρασύνθετά τους. (Δεν διδάσκονται, διότι, καίτοι δημοφιλή, δεν είναι "δημοτικά", υποθέτω...)

Ἐλευθερία καὶ γλῶσσα...

Μακάρι να μπορούσαμε να επικοινωνούμε με το αίσθημα και τη σκέψη, αμέσως. Εναλλακτικώς, όμως, ας ασκούμεθα κοινωνώντας και τις λέξεις, που επίσης μας προφυλάσσουν - τουλάχιστον όσο και μας απομονώνουν. Είναι από τις δεξιότητες που αναπτύσσονται, όπως ο δρόμος επί σκέιτ μπορντ.

Ψιλή και οξεία πάνω από άλφα. Δεν είναι σαν ωραίος φιόγκος γύρω από κοτσιδάκι, στο κεφάλι αγαπημένης αναμνήσεως; Όλα τα κορίτσια είχανε, αλλά και τα αγόρια (με τη φούντα μπροστά στην εν χρώ κεκαρμένη κεφαλή μας, τη στρογγύλη, την κονδυλογραμμένη και ευδιάκριτον μακρόθεν), κι εμείς κάτι είχαμε να στολίσουμε την άνω γύμνια, την "πατρόθεν", υπό ανοικείου και απροσώπου δυνάμεως, τυραννικώς και καταθλιπτικώς και ανηλεώς επιβεβλημένη. Με έπιανε λύπη όταν είχε τελειώσει ο κουρέας τα έργα του και τα μαλλάκια μου έκειντο τήδε κακείσε, στα γόνατά μου και στο πάτωμα, ως ηττημένη Καρχηδών, ή μάλλον, ως εκ θεμελίων εξυρισμένη παλαιά και ακμαία μέχρι τούδε ελληνίς πόλις, που η αδήριτος βαρβαρότης, η αποπνικτική των αισθημάτων και της θελήσεώς μου επιβεβλημένη, μισητή ξένη βία, που, πρώτον τρομοκρατούσε και εξεβίαζε με την ασφάλειά μου τη μαννούλα και, κατόπιν, δι' αυτής και άλλων, κατέθλιβε και εμέ τον ίδιον. Έσω δε περίμενα να μεγαλώσω, να κάνη ξαστεριά,να αναπνεύσω τον αέρα της ελευθερίας και να αφήσω τα μαλλιά μου να μεγαλώσουν ελεύθερα και ανακατεμένα.

Τα φωνήεντα δικαιούνται να έχουν τα πνεύματά τους και τους τόνους τους, που είναι πλέον αυτοφυή επ'αυτών, και η αφαίρεσή τους έχει τόση βία και αυθαιρεσία, όση και ο καθηγητής, που τους πρώτους μήνες της δικτατορίας, ερώμενος την νεοπαγή εξουσίαν και διψών δια την εύνοιάν της, μ' έστειλε να κουρευτώ κατά τα αυστηρότερα ιδεώδη της, ως ο Θεόδοτος έστειλε εις τον Καίσαρα το κεφάλι του Πομπηίου σε σινί, γλύφων προς ικανοποίησιν της εικαζομένης βουλήσεως της νέας αυθεντίας.

(Είχα γράψει τότε μακροσκελέστατη επιστολή και τεκμηριωμένη υπεράσπιση των μαλλιών μου και της Ελευθερίας και την απηύθυνα στην τότε Βραδυνή, την εφημερίδα. Περίμενα με αγωνία να δημοσιευθή, αλλά, ίσως δια να με προφυλάξουν, ίσως διότι εκείνοι εφοβούντο πλειότερον, αλλά μάλλον διότι ο λογοκριτής εφρύαξε με τα γεγραμμένα, η επιστολή μου, πρώιμον δείγμα της δικηγορικής μου ευφυίας, καλής ή κακής, ουδέποτε εδημοσιεύθη. Κρίμα, διότι, με την ορμήν να την αποστείλω ως θάττον, δεν είχα κρατήσει αντίγραφο...)

Σπυρίδων Ζέγκος