«Ἐθνικισμὸς καὶ δημοκρατία ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα βρίσκονται σὲ στενὴ σχέση, συμβαδίζουν (φωτεινὸ παράδειγμα ὁ ἀθηναϊκὸς δημοκρατικὸς ἐθνικισμὸς καὶ οἱ δημοκρατικὲς παρατάξεις τῶν ἰωνικῶν πόλεων, σὲ ἀντίθεση μὲ τὸν συντηρητισμὸ τῶν ὁλιγαρχικῶν καὶ τὶς φιλοπερσικὲς τυραννίδες) κάνοντας τὸν περίφημο Γιοῦργκεν Χάμπερμας νὰ μιλᾶ γιὰ τὴν «ἀρχέγονη συμπληρωματικὴ σχέση δημοκρατίας καὶ ἐθνικισμοῦ». Εθνικὴ συνείδηση καὶ δημοκρατικὸ φρόνημα εἶναι συμπληρωματικὰ ἐκ προοιμίου, ὀρθώνουν τεῖχος ὑπεράσπισης τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων καὶ ἐγγυῶνται τελικὰ τὸν ἀγώνα τοῦ ἀνθρώπου γιὰ τὴν ἐλευθερία.»
(Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ἐθνικισμός καὶ Ἑλληνικότητα», ἐκδ. «Πορθμός», 2003)
Σημείωσις: Περὶ τῆς σχέσεως δημοκρατίας καὶ ἐθνικισμοῦ θὰ ἀκολουθήσουν ἐν καιρῷ καὶ ἄλλα κείμενα καὶ σκέψεις, ἀπὸ διανοητὲς διαφόρων πολιτικῶν χώρων (Ἀλέξανδρο Παπαναστασίου, Ἴωνα Δραγούμη, Χρύσανθο Λαζαρίδη, Χρῆστο Σαρτζετάκη, Χρῆστο Γούδη, Χρῆστο Χαρίτο κ.ἄ.), ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ὁρισμένους νεοταξικοὺς ἐθνομηδενιστές (Ἄννα Φραγκουδάκη, Ἀντώνη Λιάκο κ.ἄ.), οἱ ὁποῖοι τελευταῖοι, ὅταν εἶναι εἰλικρινεῖς, ὁμολογοῦν ὅτι θέλουν νὰ κατεδαφίσουν τὸν δημοκρατικὸ ἐθνικισμὸ τῆς Γαλλικῆς Ἐπαναστάσεως καὶ τοῦ Διαφωτισμοῦ, τὸ πνεῦμα τῶν ὁποίων ὑποκρίνονται ὅτι ὑπηρετοῦν ἔναντι τῶν «σκοταδιστῶν», ἐνῷ στὴν πραγματικότητα ἐργάζονται γιὰ νὰ ὑποτάξουν τὰ ἔθνη καὶ τοὺς λαοὺς στὸν ὁλοκληρωτισμὸ τῆς παγκοσμιοποίησης.
Ἐπὶ τοῦ παρόντος τολμῶ νὰ ἰσχυρισθῶ ὅτι ἐθνικισμὸς μπορεῖ μὲν νὰ ὑπάρχῃ ὑπὸ δημοκρατικὸ ἢ μὴ καθεστώς, ἀλλὰ δημοκρατία δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρχῃ χωρὶς ἐθνικισμό· διότι, ἁπλούστατα, ἐλλείποντος τοῦ ἐθνικοῦ δεσμοῦ, δὲν ὑπάρχει δημοκρατία ἀλλὰ ἀτομοκρατία ἢ (τελικῶς πάντοτε) ἐπιβολὴ ἐξω-κοινωνικῶν συμφερόντων· «δὲν ὑπάρχει κοινωνία, ὑπάρχουν μόνον ἄτομα» (Μάργκαρετ Θάτσερ). Ὁ ἐθνικισμός, λοιπόν, εἶναι ὁ μόνος ποὺ συνδυάζει, συμφώνως μὲ τὴν ἀρχαία καὶ ὀρθόδοξη Ἑλληνικὴ παράδοσι, τὴν προσωπικὴ ἐλευθερία καὶ τὴν κοινωνικὴ σχέσι.
(Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ἐθνικισμός καὶ Ἑλληνικότητα», ἐκδ. «Πορθμός», 2003)
Σημείωσις: Περὶ τῆς σχέσεως δημοκρατίας καὶ ἐθνικισμοῦ θὰ ἀκολουθήσουν ἐν καιρῷ καὶ ἄλλα κείμενα καὶ σκέψεις, ἀπὸ διανοητὲς διαφόρων πολιτικῶν χώρων (Ἀλέξανδρο Παπαναστασίου, Ἴωνα Δραγούμη, Χρύσανθο Λαζαρίδη, Χρῆστο Σαρτζετάκη, Χρῆστο Γούδη, Χρῆστο Χαρίτο κ.ἄ.), ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ὁρισμένους νεοταξικοὺς ἐθνομηδενιστές (Ἄννα Φραγκουδάκη, Ἀντώνη Λιάκο κ.ἄ.), οἱ ὁποῖοι τελευταῖοι, ὅταν εἶναι εἰλικρινεῖς, ὁμολογοῦν ὅτι θέλουν νὰ κατεδαφίσουν τὸν δημοκρατικὸ ἐθνικισμὸ τῆς Γαλλικῆς Ἐπαναστάσεως καὶ τοῦ Διαφωτισμοῦ, τὸ πνεῦμα τῶν ὁποίων ὑποκρίνονται ὅτι ὑπηρετοῦν ἔναντι τῶν «σκοταδιστῶν», ἐνῷ στὴν πραγματικότητα ἐργάζονται γιὰ νὰ ὑποτάξουν τὰ ἔθνη καὶ τοὺς λαοὺς στὸν ὁλοκληρωτισμὸ τῆς παγκοσμιοποίησης.
Ἐπὶ τοῦ παρόντος τολμῶ νὰ ἰσχυρισθῶ ὅτι ἐθνικισμὸς μπορεῖ μὲν νὰ ὑπάρχῃ ὑπὸ δημοκρατικὸ ἢ μὴ καθεστώς, ἀλλὰ δημοκρατία δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρχῃ χωρὶς ἐθνικισμό· διότι, ἁπλούστατα, ἐλλείποντος τοῦ ἐθνικοῦ δεσμοῦ, δὲν ὑπάρχει δημοκρατία ἀλλὰ ἀτομοκρατία ἢ (τελικῶς πάντοτε) ἐπιβολὴ ἐξω-κοινωνικῶν συμφερόντων· «δὲν ὑπάρχει κοινωνία, ὑπάρχουν μόνον ἄτομα» (Μάργκαρετ Θάτσερ). Ὁ ἐθνικισμός, λοιπόν, εἶναι ὁ μόνος ποὺ συνδυάζει, συμφώνως μὲ τὴν ἀρχαία καὶ ὀρθόδοξη Ἑλληνικὴ παράδοσι, τὴν προσωπικὴ ἐλευθερία καὶ τὴν κοινωνικὴ σχέσι.
Ο κλασικός εθνικισμός ταυτίζεται με φιλελεύθερες ιδέες και αξίες όπως έχει γράψει και ο Andrew Heywood. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι στην Ευρώπη του 19ου αιώνα, εάν κάποιος ήταν εθνικιστής, ήταν συνεπώς και φιλελεύθερος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌπως όλες οι μορφές του εθνικισμού, ο κλασικός εθνικισμός θεμελιώνεται στην παραδοχή ότι η ανθρωπότητα είναι με τρόπο φυσικό διαχωρισμένη σε σειρά από έθνη, το καθένα εκ των οποίων έχει ξεχωριστή ταυτότητα. Τα έθνη αποτελούν πραγματικές ή οργανικές κοινότητες, όχι τεχνητά κατασκευάσματα των πολιτικών ηγετών ή των τάξεων που βρίσκονται στην εξουσία. Ωστόσο, ο κεντρικός πυλώνας του κλασικού φιλελευθερισμού είναι η ταύτιση της ιδέας του έθνους με την πίστη στη λαϊκή κυριαρχία, που απορρέει από την ιδέα της «γενικής θέλησης», την οποία διατύπωσε ο Rousseau.
Αυτή η ταύτιση πραγματοποιήθηκε γιατί οι πολυεθνικές αυτοκρατορίες εναντίον των οποίων ξεσηκώθηκαν οι ευρωπαίοι εθνικιστές τον 19ο αιώνα ήταν αυταρχικές και καταπιεστικές.